مراحل رسیدگی اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی

اشخاص حقوقی همان شرکت‌ها و سازمان‌هایی هستند که یک هویت حقوقی مخصوص به خود را کسب کرده‌اند. یک شخصیت اقتصادی که جریان بسیار بزرگی از معاملات و تبادل‌های مالی و مالیاتی دارد. شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی یا دولتی در قامت اشخاص حقوقی موظف به پرداخت مالیات هستند. اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی برای همین منظور و ساماندهی جریان‌های مالی شرکت‌ها و موسسات تهیه می‌شود. اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی در واقع همان اظهارنامه مالیاتی شرکت‌ها، موسسات و به طور کلی تمام اشخاص حقوقی است که مطابق قانون مالیات‌های مستقیم ایران، موظفند که در پایان هر سال مالی اطلاعات مربوط به درآمدها، هزینه‌ها، دارایی‌ها و بدهی‌های خود را اعلام کنند. این فرم‌ها همان اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی است.

تعریف رسیدگی مالیاتی و اهمیت آشنایی با مراحل آن برای مودیان

رسیدگی مالیاتی فرایندی است که در آن سازمان امور مالیاتی قرار است تا اسناد، مدارک و اظهارات مالیاتی مودیان اعم از حقیقی یا حقوقی را به طور دقیق بررسی و کنترل نماید تا از صحت، کامل بودن و مطابقت آنها با قوانین مالیاتی مطمئن شود. در یک نگاه رسیدگی مالیاتی ابزار نظارتی دولت برای تضمین دریافت عادلانه مالیات و در عین حال فرصتی برای مودیان جهت اثبات عمل و رفع اشکالات حقوقی و مالیاتی است. برای کاهش استرس و مدیریت ذهنی مناسب، آمادگی بهتر و ارائه مدارک منظم به همراه جلوگیری از بروز جرایم سنگین مالیاتی بهتر است تا کاملاً شفاف اطلاعات کافی از مراحل رسیدگی مالیاتی داشته باشید.

مرحله ۱: تشخیص و صدور برگ تشخیص مالیات

اولین مرحله قلب و هسته اصلی فرایند رسیدگی مالیاتی است. پس از آنکه اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی برای کارشناسان مالیاتی ارسال می‌شود، این مرحله آغاز شده است. هدف نهایی تعیین مقدار نهایی مالیاتی است که باید آن را در سال مالی پرداخت کنید. در این مرحله کارشناس مالیاتی تمام مدارک از جمله دفاتر قانونی و اسناد حسابداری را بررسی کرده و پایه مالیاتی کسب و کار را تعیین می‌کند. در پایان کارشناس نتایج بررسی خود را در سندی رسمی با نام برگ تشخیص مالیات ثبت خواهد کرد.

نحوه شروع فرایند توسط ممیز مالیاتی

فرایند کار ممیز مالیاتی پس از ارسال اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی توسط مودی به صورت معمول به این ترتیب آغاز می‌شود:

• انتخاب پرونده برای رسیدگی
• ارسال یک ابلاغیه رسمی (اخطاریه) به صاحب پرونده مالیاتی
• حضور مودی و یا نماینده رسمی او در جلسه رسیدگی و ارائه مدارک خواسته شده توسط ممیز در ابلاغیه و آغاز فرایند حسابرسی
• آغاز بررسی دقیق دفاتر کل از منظر صحت ثبت‌ها و تطابق اقلام دفتر کل
• رسیدگی به اسناد و مدارک
• تنظیم صورت جلسه رسیدگی و نتیجه‌گیری پایانی برای صدور برگ تشخیص مالیاتی

ابلاغ برگ تشخیص مالیات به مودی

ابلاغ برگ تشخیص مالیاتی، آخرین مرحله از فرایند رسیدگی و نقطه شروع اعتراض برای مودی است. این برگه به شکل رسمی یا از طریق سامانه سازمان مالیاتی کشور و یا به صورت فیزیکی با دریافت رسید به مودی اعلام می‌شود. اگر مودی نسبت به این برگه اعتراضی نداشته باشد، برگه تشخیص قطعی محسوب شده و مالیات آن قابل وصول است. اما اعتراض به برگه ماجرا را به کل تغییر می‌دهد. مهلت قانونی رسیدگی مالیاتی اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی معمولاً تا یک سال پس از انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه است.

مرحله دوم: اعتراض به برگ تشخیص

طبق ماده ۲۳۸ قانون مالیات‌های مستقیم هر مودی می‌تواند نهایتاً تا ۳۰ روز پس از دریافت ابلاغیه برگ تشخیص نسبت به آن اعتراض خود را کتبا اعلام نماید. مرجع اعتراض هیئت تجدید نظر مالیاتی است. همچنین برای آغاز فرایند اعتراض باید حداقل یک سوم مالیات مورد اختلاف را تا پیش از اعتراض پرداخت کرده باشید.

مهلت اعتراض به برگ تشخیص

مهلت اعتراض به برگ تشخیص مالیاتی فقط ۳۰ روز است. البته این روز از لحظه دریافت ابلاغ توسط مودی و دریافت رسید محاسبه می‌شود. مودی صرفاً در همین ۳۰ روز فرصت دارد تا اعتراضیه خود را تنظیم کرده، اسناد و مدارک لازم را تهیه نماید. برای اعتراض به برگ تشخیص پس از بررسی اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی باید یک لایحه دفاعیه برای مشاوره و دفاع مالیاتی  تنظیم کنید. این لایحه به شکل مکتوب و با لحن محترمانه، منظم و مستدل تهیه می‌شود. در تنظیم لایحه دفاعیه ابتدا باید شماره برگ تشخیص و تاریخ ابلاغیه را قید کنید. سپس باید برای هر بند از برگ تشخیص که نسبت به آن اعتراض دارید، جداگانه و شفاف توضیح دهید.

مرحله ۳: هیئت حل اختلاف مالیات بدوی

طبق ماده ۲۴۴ قانون مالیات‌های مستقیم هیئت حل اختلاف مالیات بدوی اولین مرجع رسیدگی به اعتراض مودیان پس از برگه تشخیص اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی است. اما این هیئت قرار است تا به آراء صادره از جانب هیئت‌های تجدید نظر مالیاتی رسیدگی کرده و تصمیماتی درباره رد دفاتر قانونی پلمپ شده را اتخاذ نماید. آرای صادره از سوی این هیئت قطعی و لازم الاجرا است و تنها در موارد بسیار نادر می‌توان به دیوان عدالت اداری شکایت کرد. ترکیب اعضای هیئت حل اختلاف مالیات بدوی به قرار زیر است:

• قاضی دیوان عدالت اداری
• رئیس کل سازمان امور مالیاتی و یا نماینده تام الاختیار وی
• حسابدار رسمی
• وکیل دادگستری با معرفی کانون وکلا

مرحله ۴: شورای عالی مالیاتی

براساس ماده ۲۵۱ قانون مالیات‌های مستقیم شورای عالی مالیاتی عالی‌ترین مرجع تفسیر و یکسان سازی رویه‌های مالیاتی در کشور است. این شورا نه به پرونده خاصی رسیدگی می‌کند و نه مرجع تجدید نظر است. بلکه وظیفه آن، رفع ابهام و ایجاد وحدت رویه در اجرای قوانین مالیاتی در سراسر کشور است. طبق ماده ۲۵۱ قانون مالیات‌های مستقیم مودیان حداکثر تا ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ رای هیئت بدوی فرصت دارند که اعتراض خود را به شورای عالی مالیاتی تسلیم کنند. مودی اگرچه می‌تواند به رای اعتراض کند، اما در صورت عدم قبول اعتراض، سازمان این حق را دارد که بر علیه مودی اعتراض نماید. اعتراض نیز در سطح هیئت تجدید نظر استان برگزار می‌شود.

وظیفه شورا: بررسی شکل پرونده

وظیفه شورای عالی مالیاتی درباره ماهیت پرونده نیست، بلکه شکل اجرای پرونده را بررسی می‌کند. به این ترتیب که شورای عالی مالیاتی قرار است تا چگونگی اجرای قانون و رعایت تشریفات و رویه‌ها توسط مراجع مالیاتی پایین‌تر را بررسی نماید. لذا مسئولیتی در قبال بررسی مجدد اصل تصمیم و محاسبات مالیاتی ندارد.

مرحله ۵: هیئت سه نفره وزارت اقتصاد

هیئت سه نفره وزارت اقتصاد آخرین مرحله رسیدگی اداری درون سازمانی برای مالیات‌های قطعی شده خاص است. قانون این هیئت را به عنوان مرجع تجدید نظر تخصصی در نظام مالیاتی معرفی کرده است. این هیئت وظیفه دارد که آرای هیئت‌های بدوی حل اختلاف مالیاتی را مجدداً بررسی نماید. البته رای این هیئت قطعی است و فقط در موارد بسیار محدود مانند ایرادات شکلی و یا ترتیب اجرا می‌توان از آن به دیوان عدالت اداری شکایت کرد.

مرحله ۶: دیوان عدالت اداری

دیوان عدالت اداری آخرین مرجع رسیدگی قضایی به شکایات مودیان از آرای قطعی مراجع مالیاتی است. این دیوان خارج از سازمان مالیاتی است. لذا پرونده‌ای که به این دیوان می‌رسد، باید خیلی خاص، خیلی حساس و بسیار چالشی باشد که از محدوده اداره مالیات عبور کرده و سر از دیوان عدالت اداری در می‌آورد. اما این دیوان به شکایات شکلی و قانونی مراجع مالیاتی رسیدگی می‌کند و کاری به بررسی مجدد ماهیت و یا اعداد و ارقام ندارد. خیلی ساده بررسی می‌کند که آیا مراجع مالیاتی در آن پرونده تخلفی از قوانین و مقررات انجام نداده باشند و یا از حدود اختیارات خود خارج نشوند. دیوان عدالت اداری کارشناس مالیاتی نیست که محاسبات سود و زیان یا تشخیص هزینه‌های قابل قبول را بررسی کند.

نتیجه‌گیری: اهمیت استفاده از مشاور مالیاتی و رعایت دقیق مهلت‌های قانونی

پیگیری اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی و طرح دعوی تا دفاع از حق و حقوق مالیاتی یک پروسه پیچیده اداری است. در این مسیر سخت و طولانی بهتر است از همراهی مشاور مالیاتی استفاده کنید. مشاور مالیاتی خبره از وقوع خطاها در تنظیم اظهارنامه جلوگیری کرده و ریسک جرایم را با ارائه صحیح اسناد و استفاده از معافیت‌ها کاهش می‌دهد. از طرفی در مرحله رسیدگی و اعتراض با تنظیم لوایح دفاعی فنی و مستدل می‌تواند از حقوق مودی به بهترین شکل دفاع نماید. اگر در مرحله حساس تنظیم اظهارنامه عملکرد اشخاص حقوقی هستید و یا قصد اعتراض مالیاتی دارید، کافی است با تیم کارشناسی آرکاتکس تماس گرفته و کاملاً تخصصی مشاوره شوید.