نحوه تهیه صورت های مالی تلفیقی
مدیریت شرکت‌های هلدینگ اندکی پیچیده است. وقتی چندین شرکت تابعه زیر نظر یک شرکت مادر فعالیت می‌کنند، منطقی است که باید در سود و زیان همدیگر شریک شوند. اما هر شرکت جریان اقتصادی مستقل خودش را دارد. برای عبور از چنین چالش‌هایی و یکپارچه سازی جریان‌های مالی چندین شرکت تابعه از صورت های مالی تلفیقی استفاده می‌کنند.
هدف اصلی از تهیه صورت های مالی تلفیقی ارائه اطلاعات مالی مفید، مرتبط و قابل مقایسه به تمام ذینفعان هلدینگ است. سهامداران شرکت‌های مادر یا شرکت‌های تابعه، بانک‌ها و موسسات اعتبار دهنده، تحلیلگران بازار سرمایه و حتی مدیران ارشد برای تصمیم سازی‌های استراتژیک به صورت های مالی تلفیقی نیاز دارند. هر کدام از این صورت‌ها دارای اجزای مختلف از قبیل ترازنامه، صورت‌های سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد هستند. برای تنظیم صورت های تلفیقی می‌توانید از خدمات گروه مالی آرکاتکس استفاده کنید. اما اگر لازم است که بدانید صورت های مالی تلفیقی چیست؟ و چگونه تهیه می‌شوند؟ ادامه مطلب را از دست ندهید.
صورت مالی تلفیقی چیست؟
به زبان خیلی ساده به صورت های مالی مشترک از یک گروه شرکت‌های تابعه (هلدینگ) که یک شخصیت اقتصادی واحد را تشکیل داده‌اند، اصطلاحا صورت های مالی تلفیقی گفته می‌شود. وقتی یک شرکت مادر توانسته سهام با حق رای دیگر شرکت‌ها را به میزانی خریداری کند که عملاً توانایی مدیریت سیاست‌های مالی و عملیاتی آنها را داشته باشد، دیگر نمی‌توان آن شرکت‌ها را جدا از شرکت مادر تحلیل کرد. صورت های مالی تلفیقی با حذف معاملات و مانده‌های درون گروهی، تصویری شفاف و واقع بینانه از وضعیت مالی و عملکرد اقتصادی کل آن مجموعه را ارائه می‌دهند.
صورت های تلفیقی یک ابزار حسابداری ضروری و پیچیده برای شفاف سازی عملکردهای اقتصادی گروه‌های بزرگ شرکتی هستند. این صورت‌ها با حذف اثرات داخلی می‌توانند تصویر واقعی از وضعیت مالی و نتایج عملیاتی و حتی جریان‌های نقدی کل یک مجموعه کسب و کار را ارائه دهند. اطلاعاتی که برای تحلیل، سرمایه‌گذاری و اعطای اعتبار به مجموعه شرکت‌های آن هلدینگ ابزاری حیاتی و غیر قابل جایگزین است.
هدف اصلی از تهیه صورت های مالی تلفیقی چیست؟
احتمالاً در همین لحظه برای شما سوال است که هدف تنظیم صورت های تلفیقی چیست؟ آیا واقعاً لازم است که تمام جریان‌های مالی یک مجموعه هلدینگ را در تلفیق با یکدیگر بررسی کنیم؟ آنچه مسلم است صورت های تلفیقی باعث شکل‌گیری دید کلی از سلامت مالی یک گروه از شرکت‌های وابسته می‌شود. هدف اصلی این است که بتوان اطلاعات مالی مفید، مرتبط و قابل مقایسه را برای ذینفعان ارائه کرد. خیلی‌ها به اطلاعات مالی و تلفیقی این صورت‌ها نیاز دارند. مانند:
- سهامداران شرکت مادر: از اطلاعات صورت های مالی تلفیقی برای عملکرد کلی سرمایه‌گذاری خودشان در کل گروه استفاده می‌کنند.
- اعتبار دهندگان و بانک‌ها: از این صورت های تلفیقی برای بررسی وضعیت مالی کل هلدینگ استفاده کرده و توانایی گروه در بازپرداخت بدهی‌ها را ارزیابی می‌کنند.
- تحلیلگران بازار سرمایه: این افراد با تحلیل چنین صورت‌هایی می‌توانند ارزش واقعی یک گروه صنعتی و یا هلدینگ برای سرمایه‌گذاری را تخمین بزنند.
- مدیران ارشد شرکت مادر و تابعه: از اطلاعات این صورت‌ها برای تصمیم سازی‌های استراتژیک در سطح گروه هلدینگ استفاده می‌کنند.
اگر صورت های تلفیقی تهیه نشوند، سودهای ناشی از معاملات درون گروهی مانند فروش کالا از یک شرکت فرعی به شرکت مادر به صورت مصنوعی و کاملاً فریب دهنده بزرگ‌نمایی می‌شود. این در حالی است که ممکن است دارایی‌ها و بدهی‌های گروه تکراری محاسبه شود.
چه زمانی باید صورت های مالی تلفیقی را تنظیم کنید؟
تعریف صورت های مالی تلفیقی به معنای قرار گرفتن یک شرکت زیر نظر مدیریت مالی یک شرکت دیگر است. تا زمانیکه مفهوم کنترل مالی وجود نداشته باشد، قاعدتاً به تنظیم صورت های مالی تلفیقی نیز نیاز نداریم. لذا خرید سهام یک شرکت توسط شرکت دیگر به معنای تنظیم صورت های تلفیقی نیست. بلکه طبق استانداردهای حسابداری، کنترل مالی به معنای داشتن قدرت حکمرانی بر سیاست‌های مالی و عملیاتی یک شرکت دیگر است. این کنترل مالی زمانی شکل می‌گیرد که شرکت مادر:
- مالک بیش از ۵۰ درصد حق رای در شرکت فرعی باشد.
- با وجود مالکیت کمتر از ۵۰ درصد توانایی کنترل تعیین اکثریت اعضای هیئت مدیره شرکت تابعه را داشته باشد.
در این صورت عملاً شرکت مادر قدرت حکمرانی بر سیاست‌های مالی و عملیاتی شرکت تابعه را دارد و حالا باید صورت های مالی تلفیقی برای هر دو شرکت تهیه شود.
اجزای اصلی صورت های تلفیقی
اگر قصد تهیه و تنظیم صورت های مالی تلفیقی را داشته باشید، باید اجزای تشکیل دهنده آن را بشناسید. این صورت‌ها عملاً کل جریان مالی تمام شرکت‌های هلدینگ را به یکدیگر وابسته می‌کنند. به شکلی که قرار است با یک مجموعه مالی مشترک کار کنیم. یک مجموعه کامل از صورت های مالی تلفیقی شامل موارد زیر می‌شوند:
- ترازنامه‌های تلفیقی: اطلاعات کامل از مجموع دارایی‌ها، بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام کل گروه در یک بازه زمانی مشخص برای شفافیت مالی و دارایی‌های هلدینگ است.
- صورت‌های سود و زیان: مجموعه اسناد عملکرد کل شرکت‌های مادر و تابعه در هلدینگ اعم از درآمدها، هزینه‌ها و… در یک بازه زمانی مشخص است.
- صورت‌های جریان وجوه نقد تلفیقی: تنظیم صورت های مالی کامل از ورود و خروج وجه نقد حاصل از فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری ها و تامین مالی کل گروه است.
- صورت‌های تغییرات در حقوق صاحبان سهام تلفیقی: صورت‌هایی که هر نوع تغییرات در حقوق صاحبان سهام کل گروه هلدینگ را در دوره‌های مالی مشخص توضیح می‌دهند.
- یادداشت‌های توضیحی تلفیقی: ارائه جزئیا، تنظیم رویه‌های حسابداری و اطلاعات تکمیلی ضروری برای درک صورت های مالی است.
مراحل و فرایند تهیه صورت های مالی تلفیقی
تهیه صورت های تلفیقی یک فرایند فنی و چند مرحله‌ای است. برای تهیه این صورت های مالی به تعیین دامنه تلفیق با شناسایی شرکت‌های فرعی نیاز دارید. در عین حال باید برای یکنواخت‌سازی از رویه‌ها اقدام کرده و یک کاربرگ تلفیقی را با تکیه بر جمع‌آوری اطلاعات تهیه کنید.
فرایند تهیه صورت های مالی تلفیقی یک چهارچوب سیستماتیک برای ترکیب اطلاعات مالی چندین شرکت و ارائه آن به صورت یک واحد اقتصادی مستقل است. قطعاً قلب این فرایند بر حذف اثرات درون گروهی و شناسایی منافع سهامداران خارج از گروه قرار دارد. با تکیه بر همین اصل ساده است که می‌توان تصویری واقعی و قابل اتکا از عملکرد و وضعیت مالی یک گروه شرکتی بزرگ را ارائه نمود. فرایند تهیه صورت های تلفیقی را می‌توان در چند مرحله اصلی تقسیم کرد.
مرحله اول: تعیین دامنه صورت های مالی تلفیقی
منظور تعیین دامنه تلفیقی درواقع شناسایی شرکت‌های فرعی و تابعه در یک هلدینگ است. اولین و شاید مهمترین قدم آن است که مشخص کنیم کدام شرکت‌ها باید در تلفیق لحاظ شوند. قاعدتاً هر شرکتی که بخشی از سهام آن در اختیار شرکت مادر است، به عنوان عضو هلدینگ نیست. بلکه باید شرکت‌هایی را در تلفیق وارد کنیم که شرکت مادر کنترل کامل مالی آنجا را در اختیار دارد. یعنی شرکت مادر هدایت سیاست‌های مالی و عملیاتی آن شرکت را مدیریت می‌کند. در پایان این مرحله فهرست کاملی از تمام شرکت‌های فرعی که کنترل آنها بر عهده شرکت مادر است را تهیه کرده‌ایم و می‌توانیم قدم‌های بعدی تنظیم صورت های تلفیقی را آغاز کنیم.
مرحله دوم : یکنواخت سازی مبانی و رویه ها
نحوه تهیه صورت های مالی تلفیقی از یکسان سازی ساختارهای حسابداری در تمام شرکت‌های تابعه آغاز می‌شود. قبل از تلفیق باید اطمینان حاصل شود که صورت های مالی در تمام واحدهای تجاری و شرکت‌های تابعه داخل گروه از مبانی و رویه‌های حسابداری یکسان پیروی می‌کنند. برای یکنواخت سازی نیز باید چند نکته کلی را در نظر گرفت:
- یکسان سازی روش های حسابداری
ابتدا باید روش‌های حسابداری شرکت مادر و تمام شرکت‌های تابعه یکسان شود. به عنوان مثال اگر شرکت مادر برای ثبت موجودی کالاها از روش FIFO استفاده می‌کند، اما در یکی از شرکت‌های تابعه روش LIFO جریان دارد، باید تدارکی ببینید که صورت های مالی شرکت فرعی نیز به روش FIFO تنظیم شوند. استقرار سیستم حسابداری مشترک در این مرحله الزامی است.
- یکسان سازی تاریخ گزارش گیری
در مرحله بعدی باید تاریخ گزارش صورت های مالی تمام شرکت‌های مادر و تبعه، یکسان باشند. مثلاً همگی آنها در پایان سال گزارش‌های مالی خود را تهیه کنند. اما اگر تاریخ‌های گزارش دهی شرکت‌ها متفاوت است، باید تمهیداتی صورت بگیرد که ساختار گزارش نویسی همه شرکت‌های هلدینگ در یک زمان انجام شود.
- یکسان سازی واحد پول گزارش های مالی
ممکن است در بدنه هلدینگ شرکت‌هایی فعالیت می‌کنند که به واسطه برخی روابط بین‌المللی از ارزهای جهانی مانند دلار برای تنظیم صورت های مالی خود استفاده می‌کنند. حتی ممکن است شرکت تابعه در یک کشور دیگر فعال است و از ارز محلی آنجا برای تنظیم صورت های مالی استفاده می‌کند. در هر صورت باید صورت های مالی شرکت‌های تابعه اصلاح شده و از نرخ ارز مناسب و هماهنگ با ارز گزارش دهی شرکت مادر استفاده شود.
مرحله سوم: تهیه کاربرگ تلفیقی و جمع آوری اطلاعات
برای تنظیم صورت های مالی تلفیقی به اطلاعات مالی یکپارچه از تمام شرکت‌های هلدینگ نیاز دارید. لذا در این مرحله تمام اطلاعات مالی شرکت مادر و شرکت‌های فرعی در یک کاربرگ بزرگ گردآوری می‌شود. این کاربرگ اساس انجام تمام محاسبات و تعدیلات بعدی در تنظیم صورت های تلفیقی است. در اجرای این مرحله بهتر است یک برنامه مشاوره مالیات بر ارزش افزوده را سپری کنید. معمولا ستون‌های این کاربرگ را به شکل زیر چیدمان می‌کنند:
- ستون صورت های مالی شرکت مادر
- ستون صورت های مالی هر شرکت فرعی
- ستون حذفیات و تعدیلات شامل اقلام بدهکار و بستانکار
- ستون صورت های مالی تلفیقی
مرحله چهارم: حذف مانده‌ها و معاملات درون گروهی
نحوه تهیه صورت های مالی تلفیقی برای یکپارچه‌سازی اطلاعات و جلوگیری از گزارش‌های تکراری است. مهمترین مرحله تنظیم صورت های مالی تلفیقی همین مرحله کلیدی است. در این مرحله تمام اثرات معاملاتی بین شرکت‌های داخل گروه را حذف می‌کنند. وقتی چند شرکت در سایه یک شرکت مادر یکپارچه هستند، هر نوع معامله شرکت‌های داخل گروه مانند انتقال پول از یک جیب به جیب دیگر است. منطقی است که نباید چنین معاملاتی در تنظیم صورت های مالی حضور داشته باشند. برای یکسان سازی دارایی‌ها و پرهیز از اطلاعات غلط جابجایی‌های درون شرکتی، برخی از معاملات را حذف می‌کنند. حذفیاتی مانند:
- حذف سرمایه‌گذاری‌های شرکت مادر در شرکت‌های فرعی
- شناسایی و تخصیص سرقفلی به عنوان سربار خرید و یا سود غیرقابل کنترل به عنوان سربار فروش
- حذف هر نوع معاملات درون گروهی
- حذف سود سهام پرداختی از یک شرکت فرعی به شرکت مادر
- حذف تمام وام‌های پرداختی، مطالبات و بدهی‌های بین شرکت‌های درون گروه هلدینگ
مرحله پنجم: محاسبه و نمایش منافع سهامداران اقلیت
سهامداران اقلیت آنهایی هستند که مالکیت بخشی از شرکت‌های تابعه را در اختیار دارند، اما در هلدینگ فعالیت نمی‌کنند. در مرحله پنجم از نحوه تهیه صورت های مالی تلفیقی باید تکلیف این نوع سهامداران را مشخص کنیم. اما احتمالاً همین حالا برایتان سوال است که سهامداران اقلیت در صورت های مالی تلفیقی یعنی چه؟
فرض کنید شرکت مادر یک هلدینگ ۸۰ درصد از سهام یک شرکت را خریده است. پس به واسطه مالکیت بالای ۵۰ درصد عملاً کنترل جریان‌های مالی و عملیاتی آن شرکت را در اختیار دارد. اما ۲۰ درصد آن شرکت هنوز در اختیار مردم و یا دیگر شرکت‌ها قرار دارد. اینها همان سهامداران اقلیت هستند که در هلدینگ فعالیت نمی‌کنند، اما بخشی از مالکیت شرکت‌های تابعه و حتی شرکت مادر را در اختیار دارند. هنگام تنظیم صورت های مالی تلفیقی باید تمام منافع این عده از سهامداران محاسبه و نمایش داده شود.
مرحله ششم: تهیه صورت های مالی تلفیقی نهایی
در این مرحله تقریباً به پایان مسیر تهیه صورت های تلفیقی رسیده‌ایم. حالا وقت آن است که پس از انجام کلیه تعدیلات و حذفیات در کاربرگ، اعداد نهایی ستون صورت های مالی تلفیقی را استخراج کنیم. این اعداد مبنای تهیه صورت های مالی رسمی و نهایی گروه هستند. این بخش شامل تنظیم اسناد مهمی است، مانند:
- تهیه ترازنامه تلفیقی
- تهیه صورت سود و زیان تلفیقی
- تهیه صورت جریان وجوه نقد تلفیقی
- تهیه صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام تلفیقی
این مرحله مانند آن است که بخواهید یک گزارش تمیز و پایانی را از میان اطلاعات پراکنده اما جمع آوری شده تهیه کنید. در واقع تمام محاسبات پیچیده پشت صحنه تمام شده است و حالا نوبت آن رسیده که نتایج این محاسبات را در قالب‌های رسمی، قابل درک و قابل ارائه به سهامداران، بانک‌ها و یا بورس تهیه کنیم. این مرحله تنظیم گزارش‌های پایانی هستند که قرار است همه آنها را ببینید و براساس اطلاعات درج شده در این گزارش‌ها وضعیت مالی و شرایط کلی هلدینگ را قضاوت کرده و تصمیم‌گیری کنند.
مرحله هفتم: تهیه یادداشت‌های توضیحی صورت های مالی تلفیقی
آخرین مرحله خارج از صورت های مالی تلفیقی تهیه شده، اما به عنوان نقشه راهنما اهمیت بالایی دارد. در این مرحله باید یادداشت‌های توضیحی کامل و شفافی را تهیه کنید. در این یادداشت‌ها باید به طور مشخص توضیح دهید که فهرست شرکت‌های فرعی کدام هستند و چند درصد مالکیت آنها در اختیار شرکت مادر قرار دارد. این یادداشت برای درج هر نوع اطلاعات تکمیلی است که بهتر است در تنظیم صورت های مالی تلفیقی قید شوند. مهمترین مواردیکه در یادداشت‌های صورت های تلفیقی قید می‌شوند، به قرار زیر هستند:
- شرکت مادر کیست؟
- شرکت‌های فرعی کدامند؟
- شرکت مادر چه درصدی از هر شرکت فرعی را در اختیار دارد؟
- از چه روش‌هایی برای محاسبه استهلاک، ارزشیابی موجودی کالاها و شناسایی درآمد استفاده شده است؟
- حجم معاملات بین شرکت‌های گروه چقدر است؟
- موجودی کالاهای خریداری شده از داخل گروه چقدر است؟
- اگر وام بین شرکتی وجود دارد، مبلغ آن چه مقدار است؟
- سرقفلی‌های شناسایی شده چقدر هستند؟ و مربوط به کدام شرکت فرعی است؟
- سهم سهامداران اقلیت از سود هر شرکت فرعی چقدر است؟
- و…
جمع‌بندی: آیا به تنظیم صورت های مالی تلفیقی نیاز دارید؟
اگر همچنان برای شما سوال است که منظور از صورت های مالی تلفیقی چیست؟ قاعدتا این مقاله یک راهنمای مقدماتی است. صورت های مالی تلفیقی چیزی جز گزارش‌های مالی یک گروه از شرکت‌های وابسته و تحت کنترل یک شرکت مادر نیست. در صورت های مالی تمام شرکت‌های مادر و تابعه به عنوان یک شخصیت اقتصادی واحد نمایش داده می‌شوند. هدف اصلی از تنظیم این صورت های مالی ارائه تصویری شفاف، واقعی و بدون تکرار از وضعیت مالی و عملکرد اقتصادی کل گروه به سهامداران، اعتبار دهندگان و تصمیم گیران است.
فرایند و نحوه تهیه صورت های مالی تلفیقی مراحل مشخصی دارد، اما باید کاملاً جامع، حرفه‌ای و هدفمند انجام پذیرد. اگر به خدمات تخصصی تنظیم صورت های مالی نیازمند هستید، کافی است با آرکاتکس تماس بگیرید. کارشناسان آرکاتکس به خوبی می‌دانند که چگونه شخصیت اقتصادی واحدی را برای یک گروه از شرکت‌های هلدینگ تهیه کنند.
