بیمه تامین اجتماعی یک صندوق بزرگ حمایتی مشترک است که با مشارکت کارگران، کارفرمایان و دولت تشکیل شده تا از افراد در برابر رخدادهای پیش بینی نشده زندگی محافظت کند و سرمایه‌گذاری برای آینده و بازنشستگی باشد. هدف اصلی سازمان تامین اجتماعی تامین امنیت و آرامش روانی برای افراد جامعه است تا مطمئن باشند که در صورت مواجهه با مشکلاتی مانند پیری، از کار افتادگی، بیکاری، بیماری و فوت تحت حمایت مالی و درمانی قرار دارند. مشاوره بیمه تامین اجتماعی با هدف بهره‌مندی کامل از این چتر حمایتی و دریافت حق و حقوق قانونی است.
تمام کارگران و کارمندان، صاحبان حرف و مشاغل آزاد، بیمه‌های اختیاری، روستاییان و عشایر می‌توانند از خدمات مشاور تامین اجتماعی استفاده کنند. قطعاً در طول سال‌ها استفاده از بیمه تامین اجتماعی با چالش‌های زیادی مواجه هستید. چالش‌هایی که نیاز به راهنمایی افراد آگاه دارند. تیم مشاوره بیمه تامین اجتماعی آنلاین و حضوری آرکاتکس برای راهنمایی شما و پیدا کردن بهترین راهکارهای حقوقی هستند. اما قبل از هر چیز باید کلیاتی از بیمه تامین اجتماعی را بشناسید.
مهمترین مزایا و خدمات بیمه تامین اجتماعی
اگر توسط سازمان تامین اجتماعی بیمه هستید، منطقی است که با جزئیات کامل از تمام مزایا و خدمات این سازمان نیز مطلع شوید. بسیاری از کارگران و یا کارمندان به واسطه محل کار با سازمان تامین اجتماعی در ارتباط هستند. اما اکثر آنها از جزئیات کامل مزایا و خدمات این بیمه اطلاع ندارند. مشاوره بیمه 
تامین اجتماعی حضوری و حتی آنلاین برای افزایش همین آگاهی‌ها است. مواردی مانند:
- بازنشستگی با دریافت مستمری ماهیانه پس از رسیدن به سن قانونی
- درمان و بستری با پرداخت هزینه‌های پزشکی، دندانپزشکی، بیمارستانی در مراکز طرف قرارداد با تامین اجتماعی
- از کار افتادگی با قابلیت دریافت مستمری در صورت آسیب و از دست دادن توانایی کار
- خدمات تهیه دارویی باتخفیف از داروخانه‌های طرف قرارداد بیمه تامین اجتماعی
- دریافت کمک هزینه نقدی در مدت معین ایام بیکاری
- پرداخت مستمری بازماندگان از جمله همسر و فرزندان به همراه کمک هزینه کفن و دفن
- پرداخت حقوق دوران مرخصی زایمان ۹ ماه به مادران شاغل
- انواع خدمات پاراکلینیکی، ویزیت پزشک و معاینات دوره‌ای
حق بیمه را چه کسی و چگونه پرداخت می‌کند؟
حق بیمه تامین اجتماعی ۳۰ درصد از حقوق کارگر یا کارمند است. اما تمام آن را یک نفر پرداخت نمی‌کند. بلکه ۷ درصد از حقوق سهم کارگر یا کارمند است و ۲۰ درصد از حقوق را کارفرما پرداخت خواهد کرد. البته در مشاغل سخت و زیان آور سهم کارفرما ۲۳ درصد است. دولت نیز متعهد شده تا ۳ درصد باقیمانده را پرداخت کند. به این ترتیب ۳۰ درصد از حقوق از طریق سه نهاد کارگری، کارفرمایی و دولت پرداخت می‌شود. محاسبه حق بیمه بخشی از برنامه‌های مشاوره بیمه تامین اجتماعی است. اما حق بیمه برخی از افراد که به شکل مشاغل آزاد و یا اختیاری بیمه هستند نیز متفاوت است. حق بیمه مشاغل آزاد بین ۱۲ الی ۲۷ درصد حقوق پایه است.
انواع بیمه تامین اجتماعی و شرایط آنها
آیا می‌دانید که چه نوع بیمه تامین اجتماعی برای شما مناسب است؟ قاعدتاً کارگران و یا کارمندان چاره‌ای ندارند جز اینکه از طریق کارفرما بیمه اجباری شوند. ولی روش‌های بیمه در تامین اجتماعی متنوع است و بخشی از خدمات مشاور تامین اجتماعی در برنامه‌های حضوری و آنلاین راهنمایی افراد برای انتخاب بهترین آیتم بیمه‌ای است. انواع بیمه تامین اجتماعی به قرار زیر هستند:
بیمه اجباری
این نوع بیمه اصلی‌ترین و گسترده‌ترین نوع پوشش بیمه‌ای در سازمان تامین اجتماعی است که تمام کارگران، کارمندان و کارآموزان که تحت قانون کار استخدام هستند را شامل می‌شود. مسئولیت ثبت نام این نوع بیمه برعهده کارفرما است و مهلت ثبت نام نیز حداکثر تا ۳۰ روز پس از شروع کار است که باید توسط کارفرما انجام شود.
کارفرما موظف است با تکمیل فرم درخواست یا اصلاح لیست بیمه (فرم‌های 1 یا ۱۰۰) و ارائه مدارک هویتی کارگر او را در سامانه تامین اجتماعی تحت پوشش خودش ثبت نام کند. سهم کارگر از حق بیمه اجباری ۷ درصد دستمزد و سهم کارفرما برای مشاغل عادی ۲۰ درصد دستمزد است. از قبل هم گفتیم که ۳ درصد آن را دولت پرداخت می‌کند. در نظر داشته باشید که هیچ کارفرما و حتی کارگری نمی‌تواند از این بیمه سر باز زند. از طرفی تمام اقدامات اداری و پرداخت‌ها بر عهده کارفرما است و بیمه شده از تمام مزایا مانند بازنشستگی، از کار افتادگی، بیکاری، فوت و درمان بهره‌مند می‌شود.
بیمه اختیاری
این نوع بیمه برای افرادی است که قبلاً تحت پوشش بیمه اجباری بوده‌اند و حالا به هر دلیلی می‌خواهند سوابق خود را حفظ کنند. افرادی که به هر دلیلی مانند بیکاری، اخراج، استعفا و یا مهاجرت شغل خود را از دست داده باشند، می‌توانند مجدداً و این بار کاملاً اختیاری خود را بیمه کنند. اما به حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه اجباری نیاز دارند.
اگر بازنشسته و یا مستمری بگیر از کار افتاده بخواهد مجدد خود را بیمه کند، در این حالت مستمری آنها قطع می‌شود. روش ثبت نام این بیمه نیز توسط خود فرد با مراجعه حضوری به شعبات سازمان تامین اجتماعی و یا از طریق سامانه سیبا انجام می‌شود. نرخ پرداخت این بیمه نیز از ۱۲ الی ۲۷ درصد حقوق پایه قانون کار متغیر است. افراد از طریق بیمه اختیاری به مزایایی مانند مستمری بازنشستگی، از کار افتادگی و فوت دسترسی دارند. اما خدماتی از قبیل بیکاری و مرخصی دریافت نمی‌کنند.
بیمه صاحبان حرف و مشاغل آزاد
بخش مهمی از مشاوره بیمه تامین اجتماعی راهنمایی افراد با مشاغل آزاد برای استفاده از این نوع بیمه است. پزشکان، دندانپزشکان، داروسازها، وکلا، مهندسین، کسبه و اصناف، هنرمندان و… می‌توانند از طریق این بیمه در سازمان تامین اجتماعی ثبت نام کنند. درآمد این افراد در گروه‌های مختلف درآمدی ۲۰ گانه طبقه‌بندی شده که هر فرد براساس شغل و درآمد تقریبی می‌تواند یکی از همین گروه‌ها را انتخاب نماید. اما افراد موظف هستند که در پایان هر سال اظهارنامه درآمدی برای سازمان تامین اجتماعی ارسال کنند.
مزایای اصلی بیمه تامین اجتماعی
استفاده از مزایا مهمترین نکات در مشاوره بیمه تامین اجتماعی است. تقریباً اکثر افرادی که از خدمات این بیمه استفاده می‌کنند، شناخت کافی از تمام مزایا و امکانات بیمه تامین اجتماعی ندارند و همین نکته کافی است تا نسبت به حق و حقوق خود بی‌خبر باشند. اجازه دهید تا اندکی بیشتر درباره برخی از خدمات و مزایای اصلی بیمه تامین اجتماعی صحبت کنیم.
بازنشستگی بیمه تامین اجتماعی
بازنشستگی، مهمترین مزیت بیمه تامین اجتماعی است که به منزله شروع دوره‌ای از زندگی با درآمد ماهیانه ثابت به شکل مستمری و پس از سال‌ها کار و تلاش است. همه بیمه شدگان تامین اجتماعی چشم به راه بازنشستگی هستند و تقریباً همه آنها که در سال‌های پایانی دوره خدمت به سر می‌برند، به مشاور تامین اجتماعی برای راهنمایی کامل جزئیات بازنشستگی نیاز دارند. اما بهتر است بدانید که سه نوع بازنشستگی در تامین اجتماعی وجود دارد:
- بازنشستگی عادی که براساس سن و سابقه انجام می‌شود.
- بازنشستگی پیش از موعد که برای افراد در مشاغل سخت و زیان آور تعریف شده
- بازنشستگی با توافق جداگانه که برای شرایط خاص است.
بازنشستگی عمومی (عادی)
برای دریافت مستمری بازنشستگی عادی باید دو شرط سن و سابقه را همزمان داشته باشید. نکته کلیدی که بارها در مباحث مشاوره بیمه تامین اجتماعی آنلاین و حضوری متذکر می‌شویم. آقایان برای بازنشستگی باید ۶۰ سال تمام و حداقل ۱۲۰ ماه پرداخت حق بیمه داشته باشند. خانم‌ها نیز به حداقل ۵۵ سال سن و ۱۲۰ ماه پرداخت حق بیمه نیاز دارند. در نظر داشته باشید که تمام افراد با بیمه اختیاری و یا مشاغل آزاد در این ردیف قرار می‌گیرند.
بازنشستگی پیش از موعد
این نوع بازنشستگی برای افرادی است که در مشاغل با شرایط دشوار فیزیکی یا روانی کار می‌کنند. اقدام برای بازنشستگی پیش از موعد بحث کاملاً تخصصی در برنامه‌های مشاوره بیمه تامین اجتماعی است. اما در کل اگر آقایان شغل سخت و زیان آور دارند، باید حداقل ۵۰ سال سن با ۲۰ سال سابقه خدمت را ارائه نمایند. این مقدار برای خانم‌ها حداقل ۴۵ سال سن و ۱۵ سال سابقه بیمه است. تشخیص اینکه آیا شغل فرد در دسته مشاغل سخت و زیان آور قرار می‌گیرد، براساس آیین نامه‌های مصوب و توسط کمیسیون‌های پزشکی تعیین خواهد شد.
روش محاسبه مستمری بازنشستگی
مبلغ مستمری مهمترین بحث بازنشستگی است که بهتر است برای محاسبه دقیق و جزئیات آن از مشاوره بیمه تامین اجتماعی استفاده کنید. برای محاسبه مستمری بازنشستگی نیز فرمول مشخصی قرار دارد که به قرار زیر است:
´ (تعداد سال‌های سابقه پرداخت بیمه) ´ (میانگین حقوق پایه ماه‌های آخر) = مستمری ماهیانه
اما بررسی این فرمول خود یک مبحث کاملاً تخصصی است. منظور از میانگین حقوق پایه ماه‌های آخر همان 2 سال یا ۲۴ ماه قبل از بازنشستگی است. اما فقط حقوق پایه به علاوه مزایا مانند حق مسکن، بن خواروبار، عائله‌مندی و اولاد به همراه اضافه کاری محاسبه می‌شود. بنابراین درآمدها ناشی از عیدی و یا پاداش شامل این محاسبه نیست. همچنین این مبلغ نمی‌تواند از سقف مقرر حقوق بیمه در آن سال‌ها بیشتر باشد. از طرفی تعداد سال‌های سابقه براساس ماه‌های پرداخت حق بیمه است. زیرا دوره‌های بیکاری که حق بیمه پرداخت نشده، بخشی از سوابق نیست. به این ترتیب تعداد ماه‌ها را بر عدد ۱۲ تقسیم می‌کنند تا سال‌های کاری محاسبه شود.
از کار افتادگی بیمه تامین اجتماعی
یکی از مهمترین و چالشی‌ترین برنامه‌های مشاوره تامین اجتماعی برای بررسی شرایط از کار افتادگی است. از کار افتادگی زمانی به فرد تعلق می‌گیرد که به دلیل بیماری یا حادثه خارج از کار یا ناشی از کار توانایی جسمی یا ذهنی خود را برای اشتغال از دست بدهد. در این صورت قوانین از کار افتادگی به مانند یک چتر نجات در مواقع بحرانی عمل می‌کند. انواع از کار افتادگی در سه دسته اصلی تقسیم بندی می‌شود:
- از کار افتادگی کلی
شرایطی که در آن بیمه شده به هر دلیل مانند بیماری یا حادثه حداقل دو سوم از توانایی خود برای انجام هر نوع شغلی را از دست داده باشد.
- از کار افتادگی جزئی
شرایطی که در آن بیمه شده به هر دلیل مانند بیماری یا حادثه حداقل یک سوم از توانایی خود را از دست داده، اما همچنان قادر به انجام برخی از کارهای ساده است.
- مرخصی حرفه‌ای
شرایطی که در آن بیمه شده دچار یک نوع بیماری یا نقص عضو ناشی از شرایط خاص محیط کار شده است، اما همچنان توانایی انجام کار را دارد. مشکلات ریوی، کم شنوایی در کارخانجات پر سر و صدا و… از این دست هستند.
مستمری از کار افتادگی مشابه مستمری بازنشستگی محاسبه می‌شود. اما یک تفاوت مهم در حداقل مستمری دارد. پایه احتساب مستمری از کار افتادگی میانگین حقوق پایه ۲۴ ماه آخر قبل از وقوع حادثه یا بیماری است. در نظر داشته باشید که مستمری از کار افتادگی کمتر از بازنشستگی نیست.
شرایط عمومی دریافت مستمری از کار افتادگی بیمه تامین اجتماعی
یکی از چالش‌های مشاوره بیمه تامین اجتماعی آنلاین یا حضوری همین نکته کلیدی است. اینکه آیا افراد پس از حادثه واجد شرایط مستمری از کار افتادگی هستند؟ شرایط عمومی دریافت مستمری از کار افتادگی بیمه تامین اجتماعی به قرار زیر است:
- نداشتن سن بازنشستگی
- داشتن حداقل ۶۰ ماه سابقه پرداخت حق بیمه یا حداقل ۳۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه در ۵ سال آخر قبل از وقوع حادثه
- تایید توسط کمیسیون پزشکی
- در صورتیکه حادثه ناشی از کار باشد، نیازی به داشتن حداقل سابقه بیمه ۶۰ ماهه نیست.
بیکاری بیمه تامین اجتماعی
بیمه بیکاری یک مزیت کوتاه مدت است که با هدف حمایت مالی موقت از بیمه شدگانی که به طور غیرارادی شغل خود را از دست داده‌اند، طراحی شده است. خیلی ساده اگر فردی ناخواسته از شغل خود اخراج شود و یا محل کار او تعطیل گردد، می‌تواند از قوانین بیمه بیکاری استفاده کند. اما برای چگونگی اثبات این موضوع بهتر است که از برنامه‌های مشاور تامین اجتماعی آنلاین و یا حضوری استفاده کنید. اگر فردی از محل کار خود اخراج شود، باید تمام شرایط زیر را داشته باشد تا بتواند از خدمات بیمه بیکاری استفاده کند. شرایطی مانند:
- داشتن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت حق بیمه در ۱۲ ماه گذشته قبل از بیکاری
- نوع بیکاری باید غیر ارادی باشد. مواردی مانند تعطیلی و یا کاهش فعالیت کارگاه، پایان قرارداد موقت، وقف کار به تشخیص اداره کار، فصلی سازی کار از سوی کارفرما و اخراج از کار نمونه‌های بیکاری غیرارادی هستند.
- متقاضی باید حداکثر تا ۳۰ روز پس از بیکاری در سامانه وزارت کار ثبت نام کند.
- متقاضی باید همچنان آماده به کار باشد.
- متقاضی نباید از طریق شغلی دیگر درآمدی داشته باشد که از مستمری بیکاری بیشتر شود.
مستمری و مدت زمان دریافت مستمری بیکاری
مقدار مستمری بیکاری و مدت زمان دریافت این مستمری مستقیم به سابقه پرداخت حق بیمه متقاضی بستگی دارد. مدت زمان دریافت بیمه بیکاری را براساس جدول زیر محاسبه می‌کنند:
| کل سابقه پرداخت حق بیمه | حداکثر مدت دریافت مستمری بیکاری | |
| مجردین | متاهلین | |
| ۶ ماه الی ۲۴ ماه | ۶ ماه | ۱۲ ماه |
| ۲۵ الی ۱۲۰ ماه | ۱۲ ماه | ۱۸ ماه |
| ۱۲۱ الی ۱۸۰ ماه | ۱۸ ماه | ۲۶ ماه |
| ۱۸۱ الی ۲۴۰ ماه | ۲۶ ماه | ۳۶ ماه |
| از ۲۴۱ ماه به بالا | ۳۶ ماه | ۵۰ ماه |
مبلغ مستمری در ایام بیکاری معادل ۵۵ درصد الی ۸۰ درصد متوسط آخرین حقوق دریافتی در ۶ ماه آخر اشتغال محاسبه می‌شود. طبق قانون مبلغ مستمری بیمه بیکاری افراد مجرد ۵۵ درصد متوسط حقوق ۶ ماه آخر اشتغال او است. اما برای افراد متاهل تا حداکثر ۴ نفر از افراد تحت تکفل و به ازای هر نفر به میزان ۱۰ درصد حداقل دستمزد اضافه خواهد شد. این در حالی است که مجموعه دریافتی بیمه بیکاری نباید از ۸۰ درصد میانگین حقوق دریافتی ۶ ماه آخر اشتغال بیشتر شود.
فرایندها و رویه‌های اداری تامین اجتماعی
بخش بزرگی از چالش‌های افراد در مواجهه با سازمان تامین اجتماعی عدم آگاهی کافی از پیگیری روند اداری است. تقریباً اکثر افراد مراجعه کننده مشاوره بیمه تامین اجتماعی حضوری و حتی آنلاین اطلاعات کافی درباره رویه‌های اداری ندارند. بررسی تمام رویه‌های اداری در این مطلب غیر ممکن است، اما بهتر است از چند نکته ساده مطلع باشید:
- برای استعلام سوابق بیمه به پرتال اینترنتی سازمان تامین اجتماعی (Tamin.ir) مراجعه کنید.
- ثبت نام و صدور بیمه توسط کارفرما و با تکمیل فرم اشتراک ۱ و ۱۰۰ انجام می‌شود. کارفرما موظف است که لیست حقوقی و دستمزد را ماهیانه گزارش دهد. اما صاحبان حرف و یا بیمه آزاد باید شخصا برای تکمیل فرم درخواست دهند.
- برای دریافت مستمری بازنشستگی باید فرم درخواست را تکمیل کرده و مدارک هویتی را ارائه دهید. همچنین به نظر کمیسیون پزشکی و صدور حکم بازنشستگی نیاز دارید.
- برای طرح شکایت و اعتراض اختلافات کارگر و کارفرما به حوزه شورای عالی کار مراجعه کنید.
- برای اعتراض به آرای هیئت‌های اجرایی به هیئت تشخیص حل اختلاف تامین اجتماعی مراجعه کنید.
- برای اعتراض به مالیات و عوارض به هیئت حل اختلاف مالی درخواست دهید.
- رسیدگی به اختلافات تخصصی و مشکلات حقوقی مستقیم در دادگاه‌های دادگستری انجام می‌شود.
جمع‌بندی: آیا به مشاوره بیمه تامین اجتماعی نیاز دارید؟
بیمه تامین اجتماعی یک سیستم جامع و حیاتی با رویکرد حمایتی است که با مشارکت کارگران، کارفرمایان و دولت تشکیل شده است تا همچون چتری امن افراد را در برابر رخدادهای پیش بینی نشده زندگی مانند دوران پیری، از کار افتادگی، بیکاری، بیماری و فوت محافظت کند. سازمان تامین اجتماعی با دریافت اندک حق بیمه خدمات گسترده‌ای از جمله مستمری بازنشستگی، از کار افتادگی و یا پوشش کامل خدمات درمانی و… را ارائه می‌کند.
چالش بسیاری از افراد عدم آگاهی کافی از شرایط، قوانین و فرایندهای مختلف در سازمان تامین اجتماعی است. عدم آگاهی که در نهایت به اشتباهات و سوء تفاهم‌ها و یا برداشت‌های سلیقه‌ای و اشتباه از قوانین تامین اجتماعی ختم شده است. برنامه‌های مشاوره بیمه تامین اجتماعی برای عبور از همین چالش‌ها است. اگر در هر بخش از مسیر فعالیت‌های اداری سازمان تامین اجتماعی با مشکل روبرو هستید و یا نسبت به هر نوع رای سازمان در موارد مختلف اعتراض دارید، کافی است از خدمات مشاوره تامین اجتماعی آرکاتکس استفاده کنید. در آرکاتکس این فرصت را دارید که از هر بن‌بست در سازمان تامین اجتماعی یک فرصت جدید را به وجود آورید.
