مراحل هیات های مالیاتی؛ از توافق در اداره امور مالیاتی تا دیوان عدالت اداری

با توجه به اهمیت یافتن مالیات در کسب‌و‌کارها و همچنین محصولات و خدمات مختلف، هر فردی در صنف خود باید آن‌ را به اداره دارایی بپردازد. اما تمامی افراد اطلاعات کاملی در مورد مراحل رسیدگی به امور مالیاتی ندارند. لذا باید این فرآیند را به افراد مجرب در زمینه‌ی مشاوره‌ مالیات بر ارزش افزوده و دادرسی مالیاتی بسپارند. از این‌رو ما تصمیم گرفته‌ایم که در ادامه مراحل هیات های مالیاتی یا چرخه‌ی دادرسی مالیاتی را بیشتر مورد بررسی قرار دهیم؛ پیشنهاد می‌کنیم تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

رسیدگی مالیاتی چیست؟

رسیدگی به امور مالیاتی شامل مجموعه اقدامات و فعالیت‌هایی است که توسط مسئولین مالیاتی به‌منظور اجرای قوانین و آئین‌نامه‌های مالیاتی انجام می‌شود. در طی فرآیند این رسیدگی، هر کاری مانند تجزیه‌و‌تحلیل و بررسی اظهارنامه‌ی مالیاتی، بررسی سوابق مالیاتی افراد حقیقی و حقوقی، ارزیابی درستی این اظهارنامه، بررسی تخلف‌های مالیاتی و تعیین میزان بدهی‌های مالیاتی که احتمال دارد از جانب مودی رخ داده باشد، انجام می‌شود.

لازم به ذکر است که پرداخت مالیات می‌تواند به‌صورت داوطلبانه یا اختیاری انجام شود. همین موضوع باعث شده که برخی از افراد و شرکت‌ها مالیات کمتر یا بیشتری بپردازند. در نتیجه می‌توان گفت دادرسی امور مالیاتی به‌منظور تضمین محاسبه‌ی مالیات برابر برای شرکت‌ها و افراد برای جلوگیری از فرار و حفظ عدالت مالیاتی امری ضروری است.

مراحل رسیدگی مالیاتی

رسیدگی به امور مالیاتی و مراحل هیات های مالیاتی به شرح زیر است:

• رئیس اداره امور مالیاتی مربوطه

اولین مرحله‌ی چرخه‌ی دادرسی مالیاتی، خود اداره‌ی امور مالیاتی است. در این مرحله، یک مذاکره و توافق بین مودی و اداره‌ی مالیاتی صورت می‌گیرد. بر اساس قانون، مودی از تاریخ ابلاغ مالیات به مدت ۳۰ روز مهلت دارد تا اسناد و مدارک مستدل خود را به اداره‌ی امور مالیاتی تحویل دهد و درخواست تعدیل در مالیات را ثبت کند. معمولاً بیشتر پرونده‌های مالیاتی کوچک در همین مرحله به سرانجام رسیده و تکلیف‌شان مشخص می‌شود.
اداره‌ی امور مالیاتی نیز تا ۳۰ روز بعد از مراجعه‌ی مودی فرصت دارد تا شکایت او را مورد ارزیابی قرار دهد. اگر مودی در این مرحله بتواند با اداره‌ی امور مالیاتی به توافق برسد، مراتب در برگ تشخیص مالیاتی مودی درج می‌شود و به امضای رئیس اداره‌ی امور مالیاتی مربوطه می‌رسد. اما در صورتی‌که نتوانند به توافق برسند و اداره‌ی امور مالیاتی با اعتراض مودی مخالفت کند، به درخواست مودی مراتب در برگ تشخیص مالیاتی مودی درج می‌شود و برای مراحل بعدی دادرسی، یعنی هیأت حل اختلاف مالیاتی، ارجاع داده می‌شود.

• هیأت حل اختلاف مالیاتی

دومین مرحله از مراحل هیات های مالیاتی، ارجاع پرونده از سوی اداره‌ی امور مالیاتی به درخواست مودی به هیات حل اختلاف مالیاتی است. البته اداره‌ی مذکور باید به تشکیل هیأت حل اختلاف و ابلاغ زمان آن به مودی بپردازد.
این هیئت متشکل از ۳ نفر: قاضی، نماینده‌ی اتحادیه و نماینده‌ی سازمان امور مالیاتی، صنف و یا تشکل‌های حرفه‌ای به نمایندگی از مودی است. پرونده‌ی مالیاتی فرد مودی همراه با مدارک مربوط به آن در هیأت مورد بررسی قرار می‌گیرد و مطابق آن رأی صادر می‌شود.

معمولاً دادرسی مالیاتی اکثر پرونده‌های مالیاتی طی این مرحله به اتمام می‌رسد. اگر مودی به رأیی که از سوی هیأت حل اختلاف صادر شده تمکین کند، برگ قطعی که از سوی هیأت صادر شده، ملاک پرداخت مالیات او خواهد بود و فرآیند دادرسی در همین مرحله به پایان می‌رسد.

اما در صورتی‌که مودی به رأی صادر شده اعتراض داشته باشد، پس از گذشت ۳۰ روز از صدور حکم می‌تواند شکایت خود را به شورای عالی مالیاتی کشور ارجاع دهد. دقت داشته باشید اگر اداره‌ی امور مالیاتی مذکور نیز به رأی صادر شده معترض باشد، همانند مودی می‌تواند شکایت خود را به شورای عالی مالیاتی تنظیم کند.

شورای عالی مالیاتی

مرحله‌ی سوم از چرخه‌ی دادرسی مالیاتی، مراجعه به شورای عالی مالیاتی است. مودی تا ۳۰ روز بعد از صدور رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی می‌تواند شکایت خود را به شورای عالی مالیاتی ارجاع دهد. در این شورا، رای صادر شده از طرف هیات حل اختلاف در مورد پرونده‌ی مالیاتی مودی، بعد از طی کردن تشریفات قانونی و بدون توجه به ماهیت پرونده، بررسی می‌شود و در نهایت رای را نقض یا تایید می‌کند.

لازم به ذکر است که اگر رأی هیأت حل اختلاف توسط این شورا رد شود، پرونده به اداره‌ی مالیاتی بازگشت داده می‌شود و در یک هیأت حل اختلاف دیگر مجدداً بررسی می‌شود. همچنین اگر رای صادر شده توسط شورای عالی مالیاتی تأیید شود، مودی می‌تواند شکایت خود را به هیأت سه‌نفری وزارت اقتصادی ارجاع دهد.

هیات سه‌نفری وزارت اقتصاد

اگر مودی با طی کردن این مراحل هیات های مالیاتی موفق نشود که مشکل خود را حل کند، می‌تواند شکایت خود را به هیأت سه‌نفری وزارت اقتصاد ببرد. این هیئت با هدف جلوگیری حداکثری از خروج پرونده از سازمان امور مالیاتی و دولت تشکیل شده است و قبل از ارجاع پرونده به دیوان عدالت اداری، جریان دادرسی مالیاتی را مورد بررسی قرار می‌دهد.

این هیأت همان‌طور که از نامش پیداست، متشکل از سه نفر بوده که از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی انتخاب شده‌اند. بعد از بررسی پرونده‌ی مالیاتی مودی توسط این هیأت، رأی صادر می‌شود. در میان تمامی پرونده‌های مالیاتی موجود، پرونده‌های بسیار کمی به این مرحله راه می‌یابند. اما با این وجود، اگر مودی قصد تمکین از رأیی که توسط این هیأت نیز صادر می‌شود نداشته باشد، می‌تواند به دیوان عدالت اداری از سازمان امور مالیاتی کشور شکایت و آخرین مرحله‌ی چرخه‌ی دادرسی مالیاتی را طی کند.

دیوان عدالت اداری

ارائه‌ی شکایت به دیوان عدالت اداری، بر اساس قوانین و مقررات سیستم قضایی حاکم بوده و تفاوت زیادی با سیستم حاکم بر سازمان امور مالیاتی دارد. لذا نیاز است که مودی با اختیار کردن یک وکیل دادگستری، شکایت خود به دیوان عدالت اداری را مطرح کند. لازم به ذکر است که مودی تا ۳ ماه بعد از تاریخ صدور آخرین رای (رأی هیأت سه‌نفره) می‌تواند شکایت خود از سازمان امور مالیاتی را به دیوان عدالت اداری تسلیم کند. 

البته باید اشاره کنیم که مودی می‌تواند پس از صدور رأی از سوی هیأت حل اختلاف نیز به‌صورت مستقیم به دیوان عدالت اداری مراجعه کند. اما با توجه به زمان‌بر بودن این پروسه و پیچیدگی‌هایی که دارد، ابتدا طرح شکایت به سایر مراجع دادرسی مالیاتی منطقی‌تر خواهد بود.

چگونه می‌توان رسیدگی مالیاتی را در کمترین زمان به نتیجه رساند؟

تمامی این موارد بستگی به نوع دفاع مودی از اظهارنامه‌ی مالیاتی و پرونده‌ی مالیاتی دارد. در صورتی‌که مودی بتواند به‌خوبی و با توجه به قوانین مالیاتی، مراجع رسیدگی به شکایت را قانع کند، پرونده‌ی مالیاتی در بازه‌ی زمانی بسیار کوتاهی بسته خواهد شد. اما مسئله این است که چه کسی می‌تواند به‌خوبی به قوانین مسلط باشد و نماینده‌ی اداره‌ی مالیات را شکست دهد. از این‌رو باید دریافت مشاوره و دفاع مالیاتی را به وکلای با‌تجربه در امور دادرسی مالیاتی که پرونده‌های متعدد و موفقی در این زمینه دارند، بسپارید تا بتوانید با خیالی آسوده کسب‌و‌کار خود را مدیریت کنید.