دادرسی مالیاتی فرایندی قانونی است که برای حل اختلافات بین مودیان و سازمان امور مالیاتی انجام میشود. در این فرایند، مودیان میتوانند به برگ تشخیص مالیات اعتراض کنند و مراحل رسیدگی شامل هیئتهای حل اختلاف مالیاتی بدوی و تجدیدنظر، شورای عالی مالیاتی و در نهایت دیوان عدالت اداری است. هدف اصلی دادرسی مالیاتی، رسیدگی به اعتراضات، حفظ حقوق مودیان و تضمین جمعآوری عادلانه مالیات است.
رسیدگی مالیاتی چیست؟
- هدف اصلی: تعیین دقیق مالیات متعلق به مؤدی بر اساس قوانین.
- اقدامات شامل: تجزیه و تحلیل اظهارنامه، بررسی سوابق، ارزیابی درستی اطلاعات، بررسی تخلفهای احتمالی و تعیین میزان بدهی مالیاتی.
- نتیجه: اطمینان از رعایت قوانین مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی
رسیدگی مالیاتی شرکتها چیست؟
مراحل رسیدگی مالیاتی در شرکتها یک فرایند قانونی و نظارتی است که در آن مقامات مالیاتی به نمایندگی از سازمان امور مالیاتی کشور به منظور بررسی صحت، دقت و کامل بودن اظهارات و گزارشهای مالی و مالیاتی ارائه شده توسط شرکتها، اسناد و مدارک آنها را مورد بررسی و حسابرسی قرار میدهند. هدف نهایی رسیدگی مالیاتی شرکتها را میتوان در چند حوزه کلی خلاصه کرد:
- کشف و پیشگیری از تخلفات مالیاتی مانند فرار مالیاتی، کتمان درآمد و اظهار خلاف واقع
- برنامهریزی برای وصول مالیاتهای معوقه و کشف شده به جهت افزایش درآمدهای مالیاتی دولت
- ایجاد عدالت مالیاتی از آن جهت که مطمئن باشند همه شرکتها سهم عادلانهای از مالیات را پرداخت میکنند.
- شفاف سازی اطلاعات مالی برای کمک به نظام اقتصادی کشور
- ارائه راهنمایی به مودیان
انواع رسیدگی مالیاتی
رسیدگی مالیاتی نوعی نظارت از بخشهای بالادستی است. زمانیکه هیئتی از افراد بالا رتبه و یا با تجربه سازمان امور مالیاتی به جریان مالی کسب و کار شما نظارت کرده و حسابرسی میکنند. قاعدتاً در چنین شرایطی بهتر است تا از خدمات حسابداری برای رفع مشکلات و موانع تا قبل از حسابرسی سازمان امور مالیات و برای ثبت اصولی در سامانه مودیان مالیاتی اقدام کنید. اما در کل مراحل رسیدگی مالیاتی به دو روش انجام میشود:
-
روش اول: رسیدگی میدانی (حضوری)
این نوع رسیدگی کاملاً حضوری در محل کسب و کار شما انجام شده و کاملترین و دقیقترین روش حسابرسی است. ممیز مالیاتی با هماهنگی به دفتر یا محل شرکت شما مراجعه کرده و تمام اسناد و مدارک اولیه مانند دفاتر قانونی، اسناد خرید و فروش، صورتهای مالی، قراردادها و… را حضوراً بررسی میکند. مدت زمان این نوع رسیدگی طولانی است. اما دقت بالایی دارد و معمولاً برای شرکتهای بزرگ که دارای معاملات پیچیده یا شرکتهایی با پروندههای مبهم و ریسکی انجام میشود.
-
روش دوم: رسیدگی غیر حضوری
در این روش تمام مراحل رسیدگی مالیاتی بدون حضور فیزیکی ممیز در محل شرکت و تنها با تکیه بر اظهارنامههای ارائه شده توسط شرکت انجام میشود. این نوع رسیدگی نیز در سه سطح قرار میگیرد.
سطح اول: رسیدگی لیستی
در این سطح ممیز مالیاتی سازمان امور مالیاتی با استفاده از نرمافزار، اظهارنامه شرکتها را با یکدیگر و یا با اطلاعات دریافتی از دیگر نهادها مانند بانک یا گمرک مقایسه میکند و در صورت وجود اختلاف یک فهرست لیست اختلاف را برای شرکت ارسال خواهد کرد.
سطح دوم: رسیدگی اسنادی
در این سطح ممیز مالیاتی با تکیه بر اسناد مانند اظهارنامه مالیاتی و یا صورتهای مالی و تمام اسناد پیوست شده کار رسیدگی خود را آغاز میکند. در صورت نیاز نیز ابلاغیه رفع نقص یا طرح شکایت را برای شرکت میفرستد.
سطح سوم: رسیدگی به درخواست مودی
معمولاً برای برخی اقدامات قانونی مثلاً دریافت مجوز صادرات و واردات و… مودیان به حسابرسی اداره مالیات نیاز دارند. آنگاه ممیز مالیاتی به درخواست مودی برای یک یا چند سال حسابرسی کرده و مجوز لازم گواهی پایان رسیدگی را صادر میکند.
رسیدگی مالیاتی ۱۴۰۴
با توجه به روند قابل پیش بینی منطقی است که سازمان امور مالیاتی همچنان بر افزایش پایههای مالیاتی و کشف درآمدهای گزارش نشده متمرکز خواهد بود. با توجه به تجربیات انتظار داریم که ردیابی معاملات ملکی، بررسی دقیق گردشهای بانکی افراد و شرکتها، رسیدگی به درآمدهای ناشی از فعالیت در بازار ارز دیجیتال، رسیدگی به درآمدها از فضای مجازی و بررسی دقیق شرکتها در بهرهمندی از معافیتهای مالیاتی متمرکز باشد.
قانون مالیات بر ارزش افزوده به همراه قانون پایانههای فروشگاهی و قانون مالیاتهای مستقیم همچنان از اصلیترین ابزارهای نظارتی سازمان است. جهت مشاور مالیاتی برای ثبت اطلاعات در سامانه مودیان مالیاتی و همچنین آمادگی برای رسیدگی مالیاتی میتوانید با کارشناسان آرکاتکس جهت مشاوره تخصصی خدمات حسابداری تماس گرفته و شرایط ایدهآل برای مقدمه رسیدگی را فراهم نمایید.
جهت استفاده از خدمات مشاوره با مالیات بر ارزش افزوده میتوانید همین حالا با کارشناسان آرکا تکس میتوانید با ما در تماس باشید .
رسیدگی مالیاتی اشخاص حقوقی
مراحل رسیدگی مالیاتی اشخاص حقوقی به کلی با یک شخص حقیقی متفاوت است. شخص حقوقی موجودیتی غیر انسانی است که به موجب قانون دارای حقوق و تکالیف مالی و مالیاتی مستقل است. تا جاییکه یک شخص حقوقی مانند شرکتهای سهامی، شرکتهای تعاونی و یا شرکتها با مسئولیت محدود و… میتوانند مستقل از هر کسی دارایی، حساب بانکی، دعاوی حقوقی و تعهدات مالیاتی داشته باشند. به دلیل حجم بالای فعالیتها و معاملات این اشخاص، رسیدگی مالیاتی آنها از حساسیت، دقت و جزئیات بسیار بیشتری نسبت به اشخاص حقیقی برخوردار است. اهداف رسیدگی مالیاتی اشخاص حقوقی به قرار زیر است:
- دریافت مالیات متناسب با بزرگی شرکتها
- شفاف سازی فعالیتهای اقتصادی شرکتها در سطح کلان
- کشف تخلفات پیچیده از جمله معاملات سوری، انتقال مواد و یا انتقال سود و پولشویی
- ایجاد عدالت مالیاتی
مدارک لازم برای رسیدگی مالیاتی
برای آغاز مراحل رسیدگی مالیاتی شرکتها لازم است تا مجموعه مدارکی کامل و کافی را تهیه کنید. این مدارک به قرار زیر هستند:
- اسناد هویتی و ثبتی از قبیل دفتر روزنامه، دفتر کل، اساسنامه شرکت، شناسنامه ملی مدیران شرکت
- اسناد مالیاتی از قبیل اظهارنامه مالیاتی، مفاصا حساب مالیات بر ارزش افزوده
- تمام دفاتر و گزارشهای مالی شرکت مانند دفاتر قانونی پلمپ شده، صورتهای مالی، ترازنامه، صورت سود و زیان و گزارش حسابرسی
- فاکتورهای رسمی خرید و فروش، اسناد دریافتی و پرداختی، قراردادهای رسمی شرکت
- تمامی اسناد بانکی
- تمامی اسناد داراییهای شرکت
- تمام اسناد پرسنلی از جمله لیست حقوق و دستمزد و فیشهای حقوقی
رسیدگی به تخلفات ماموران مالیاتی تابع کدام احکام است؟
رسیدگی به تخلفات ماموران مالیاتی که کارمند دولت محسوب میشوند، تابع قانون رسیدگی به تخلفات اداری و آیین نامههای مربوط به آن است. برای رسیدگی به تخلفات ماموران مالیاتی باید شکایت اولیه در سازمان امور مالیاتی انجام شود. این شکایت به هیئتهای رسیدگی به تخلفات اداری، درون سازمان امور مالیاتی ارجاع داده میشود.
رسیدگی مالیاتی تا چند سال باز است؟
مدت زمان رسیدگی مالیاتی حداکثر ۵ سال است. این بدان معنی است که اگر شخص حقیقی یا حقوقی اظهارنامه مالیاتی خود را در مهلت مقرر قانونی تسلیم کرده باشد، سازمان امور مالیاتی حداکثر تا ۵ سال از تاریخ سررسید تسلیم اظهارنامه همان سال فرصت دارد تا نسبت به رسیدگی و صدور برگ تشخیص مالیاتی اقدام کند. اما اگر شخص حقیقی یا حقوقی اظهارنامه مالیاتی را تسلیم نکرده باشد، سازمان امور مالیاتی تا ۱۰ سال پس از سررسید تسلیم اظهارنامه میتواند برای طی شدن مراحل رسیدگی مالیاتی اقدام کند.
مراحل دادرسی مالیاتی
رسیدگی به امور مالیاتی و مراحل هیات های مالیاتی به شرح زیر است:
- رئیس اداره امور مالیاتی مربوطه
اولین مرحلهی چرخهی دادرسی مالیاتی، خود ادارهی امور مالیاتی است. در این مرحله، یک مذاکره و توافق بین مودی و ادارهی مالیاتی صورت میگیرد. بر اساس قانون، مودی از تاریخ ابلاغ مالیات به مدت ۳۰ روز مهلت دارد تا اسناد و مدارک مستدل خود را به ادارهی امور مالیاتی تحویل دهد و درخواست تعدیل در مالیات را ثبت کند. معمولاً بیشتر پروندههای مالیاتی کوچک در همین مرحله به سرانجام رسیده و تکلیفشان مشخص میشود.
ادارهی امور مالیاتی نیز تا ۳۰ روز بعد از مراجعهی مودی فرصت دارد تا شکایت او را مورد ارزیابی قرار دهد. اگر مودی در این مرحله بتواند با ادارهی امور مالیاتی به توافق برسد، مراتب در برگ تشخیص مالیاتی مودی درج میشود و به امضای رئیس ادارهی امور مالیاتی مربوطه میرسد. اما در صورتیکه نتوانند به توافق برسند و ادارهی امور مالیاتی با اعتراض مودی مخالفت کند، به درخواست مودی مراتب در برگ تشخیص مالیاتی مودی درج میشود و برای مراحل بعدی دادرسی، یعنی هیأت حل اختلاف مالیاتی، ارجاع داده میشود.
-
هیأت حل اختلاف مالیاتی
دومین مرحله از مراحل هیات های مالیاتی، ارجاع پرونده از سوی ادارهی امور مالیاتی به درخواست مودی به هیات حل اختلاف مالیاتی است. البته ادارهی مذکور باید به تشکیل هیأت حل اختلاف و ابلاغ زمان آن به مودی بپردازد.
این هیئت متشکل از ۳ نفر: قاضی، نمایندهی اتحادیه و نمایندهی سازمان امور مالیاتی، صنف و یا تشکلهای حرفهای به نمایندگی از مودی است. پروندهی مالیاتی فرد مودی همراه با مدارک مربوط به آن در هیأت مورد بررسی قرار میگیرد و مطابق آن رأی صادر میشود.
معمولاً دادرسی مالیاتی اکثر پروندههای مالیاتی طی این مرحله به اتمام میرسد. اگر مودی به رأیی که از سوی هیأت حل اختلاف صادر شده تمکین کند، برگ قطعی که از سوی هیأت صادر شده، ملاک پرداخت مالیات او خواهد بود و فرآیند دادرسی در همین مرحله به پایان میرسد.
اما در صورتیکه مودی به رأی صادر شده اعتراض داشته باشد، پس از گذشت ۳۰ روز از صدور حکم میتواند شکایت خود را به شورای عالی مالیاتی کشور ارجاع دهد. دقت داشته باشید اگر ادارهی امور مالیاتی مذکور نیز به رأی صادر شده معترض باشد، همانند مودی میتواند شکایت خود را به شورای عالی مالیاتی تنظیم کند.
شورای عالی مالیاتی
مرحلهی سوم از چرخهی دادرسی مالیاتی، مراجعه به شورای عالی مالیاتی است. مودی تا ۳۰ روز بعد از صدور رأی هیأت حل اختلاف مالیاتی میتواند شکایت خود را به شورای عالی مالیاتی ارجاع دهد. در این شورا، رای صادر شده از طرف هیات حل اختلاف در مورد پروندهی مالیاتی مودی، بعد از طی کردن تشریفات قانونی و بدون توجه به ماهیت پرونده، بررسی میشود و در نهایت رای را نقض یا تایید میکند.
لازم به ذکر است که اگر رأی هیأت حل اختلاف توسط این شورا رد شود، پرونده به ادارهی مالیاتی بازگشت داده میشود و در یک هیأت حل اختلاف دیگر مجدداً بررسی میشود. همچنین اگر رای صادر شده توسط شورای عالی مالیاتی تأیید شود، مودی میتواند شکایت خود را به هیأت سهنفری وزارت اقتصادی ارجاع دهد.
هیات سهنفری وزارت اقتصاد
اگر مودی با طی کردن این مراحل هیات های مالیاتی موفق نشود که مشکل خود را حل کند، میتواند شکایت خود را به هیأت سهنفری وزارت اقتصاد ببرد. این هیئت با هدف جلوگیری حداکثری از خروج پرونده از سازمان امور مالیاتی و دولت تشکیل شده است و قبل از ارجاع پرونده به دیوان عدالت اداری، جریان دادرسی مالیاتی را مورد بررسی قرار میدهد.
این هیأت همانطور که از نامش پیداست، متشکل از سه نفر بوده که از سوی وزیر امور اقتصادی و دارایی انتخاب شدهاند. بعد از بررسی پروندهی مالیاتی مودی توسط این هیأت، رأی صادر میشود. در میان تمامی پروندههای مالیاتی موجود، پروندههای بسیار کمی به این مرحله راه مییابند. اما با این وجود، اگر مودی قصد تمکین از رأیی که توسط این هیأت نیز صادر میشود نداشته باشد، میتواند به دیوان عدالت اداری از سازمان امور مالیاتی کشور شکایت و آخرین مرحلهی چرخهی دادرسی مالیاتی را طی کند.
دیوان عدالت اداری
ارائهی شکایت به دیوان عدالت اداری، بر اساس قوانین و مقررات سیستم قضایی حاکم بوده و تفاوت زیادی با سیستم حاکم بر سازمان امور مالیاتی دارد. لذا نیاز است که مودی با اختیار کردن یک وکیل دادگستری، شکایت خود به دیوان عدالت اداری را مطرح کند. لازم به ذکر است که مودی تا ۳ ماه بعد از تاریخ صدور آخرین رای (رأی هیأت سهنفره) میتواند شکایت خود از سازمان امور مالیاتی را به دیوان عدالت اداری تسلیم کند.
البته باید اشاره کنیم که مودی میتواند پس از صدور رأی از سوی هیأت حل اختلاف نیز بهصورت مستقیم به دیوان عدالت اداری مراجعه کند. اما با توجه به زمانبر بودن این پروسه و پیچیدگیهایی که دارد، ابتدا طرح شکایت به سایر مراجع دادرسی مالیاتی منطقیتر خواهد بود.
چگونه میتوان رسیدگی مالیاتی را در کمترین زمان به نتیجه رساند؟
تمامی این موارد بستگی به نوع دفاع مودی از اظهارنامهی مالیاتی و پروندهی مالیاتی دارد. در صورتیکه مودی بتواند بهخوبی و با توجه به قوانین مالیاتی، مراجع رسیدگی به شکایت را قانع کند، پروندهی مالیاتی در بازهی زمانی بسیار کوتاهی بسته خواهد شد. اما مسئله این است که چه کسی میتواند بهخوبی به قوانین مسلط باشد و نمایندهی ادارهی مالیات را شکست دهد. از اینرو باید دریافت مشاوره و دفاع مالیاتی را به وکلای باتجربه در امور دادرسی مالیاتی که پروندههای متعدد و موفقی در این زمینه دارند، بسپارید تا بتوانید با خیالی آسوده کسبوکار خود را مدیریت کنید.
