معاملات فصلی یا اظهارنامه معاملات فصلی گزارشی است که شرکت‌ها و کسب‌وکارها هر سه ماه یک‌بار به سازمان امور مالیاتی ارسال می‌کنند تا اطلاعات تراکنش‌های مالی خود را شفاف‌سازی کنند. سازمان امور مالیاتی با بررسی دقیق درآمدها و معاملات انجام شده، نسبت به تعیین نرخ و میزان مالیات اقدام می‌نماید.
در این راستا، گزارش معاملات فصلی به عنوان یکی از ابزارهای مهم، اطلاعات جامعی از خرید و فروش‌های مؤدیان را در اختیار سازمان قرار داده و به فرآیند عادلانه و دقیق تعیین مالیات کمک می‌کند. ارائه صحیح و به موقع این گزارشات، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و در جلوگیری از بروز مشکلات مالیاتی برای مؤدیان نقش کلیدی دارد. در ادامه اطلاعات بیشتری در مورد معاملات فصلی در اختیار شما قرار می‌دهیم.
منظور از معاملات فصلی چیست؟
صورت معاملات فصلی، که بر اساس ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم تعریف می‌شود، به مجموعه تمامی خرید و فروش‌هایی اطلاق می‌گردد که یک مؤدی (اعم از شخص حقیقی یا حقوقی) در بازه‌های زمانی مشخص و سه ماهه انجام میدهد. در پایان هر فصل، مؤدی موظف است فهرستی جامع از تمامی مبادلات خود را به همراه اطلاعات دقیق طرف‌های معامله و سایر اطلاعات ضروری، در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهد. این گزارش‌دهی، نقشی حیاتی در شفاف‌سازی فعالیت‌های اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی ایفا می‌کند. در همین راستا، سامانه مودیان نیز به عنوان بستری یکپارچه، نقش مهمی در تسهیل و تسریع این فرآیند ایفا می‌کند.
انتظار می‌رود خدمات سامانه مودیان با ارائه ابزارهای کارآمد و امکان ثبت الکترونیکی اطلاعات، به مؤدیان در ارائه دقیق و به موقع گزارش‌های فصلی یاری رسانده و به این ترتیب، کارایی نظام مالیاتی کشور را بهبود بخشد.
لزوم ارائه و اهداف معاملات فصلی
بر اساس ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، ثبت‌نام در نظام مالیاتی و ارائه گزارش معاملات فصلی برای تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی الزامی است. این گزارشات باید شامل اطلاعات کاملی از تمامی معاملات، از جمله خرید، فروش و سایر مبادلات، به همراه اطلاعات دقیق طرف‌های معامله باشد و به صورت آنلاین یا آفلاین از طریق پورتال سازمان امور مالیاتی بارگذاری گردد.
هدف اصلی از وضع این قانون، ایجاد شفافیت در درآمد و معاملات کسب‌وکارها و جلوگیری از هرگونه فرار مالیاتی است. مؤدیان موظفند این گزارشات را در پایان هر فصل ارائه نمایند، در غیر این صورت مشمول جریمه‌های قانونی خواهند شد. برای انجام کارهای حسابداری و مالیاتی خود می‌توانید از خدمات بهین اندیشان آرکا استفاده کنید.
جدول اطلاعات مورد نیاز در گزارش معاملات فصلی
| ردیف | عنوان اطلاعات | جزئیات لازم برای ثبت در گزارش |
|---|---|---|
| 1 | اطلاعات هویتی و مکانی طرفین معامله | نام کامل شخص حقیقی یا حقوقی، کد ملی یا شناسه ملی، شماره اقتصادی، نشانی دقیق محل فعالیت یا اقامت، شماره تماس |
| 2 | اطلاعات مجوزهای فعالیت | نوع مجوز، شماره مجوز، تاریخ صدور و انقضا، مرجع صادرکننده مجوز |
| 3 | اطلاعات معاملات و قراردادها | نوع معامله (خرید، فروش، خدمات و …)، تاریخ انجام معامله، شماره فاکتور یا قرارداد، شرح کالا یا خدمات، مبلغ معامله |
| 4 | اطلاعات مالی، پولی، اعتباری و سرمایه‌ای | مبلغ و نحوه پرداخت (نقدی، کارت، چک، حواله)، شماره حساب بانکی، اطلاعات چک‌ها و سفته‌ها، شرایط تسویه |
| 5 | اطلاعات دارایی‌ها، اموال و املاک | نوع دارایی (منقول یا غیرمنقول)، ارزش دارایی، آدرس ملک یا محل دارایی، جزئیات نقل‌وانتقال، ارزش افزوده مربوطه |
| 6 | اطلاعات صادرات و واردات | شماره کوتاژ اظهارنامه گمرکی، کد گمرک ترخیص‌کننده، شماره اختصاصی اشخاص خارجی (در مورد واردات)، نوع کالا یا خدمات صادراتی |
| 7 | اطلاعات معاملات ارزی | نوع ارز (دلار، یورو، درهم و …)، مبلغ ارزی، نرخ برابری ارز، معادل ریالی، تاریخ انجام تراکنش ارزی |
نکات تکمیلی:
تمامی اطلاعات باید به‌صورت دقیق و مطابق با مستندات مالی و قانونی درج شود.
گزارش معاملات فصلی باید به‌صورت الکترونیکی از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی ارسال شود.
در صورت وجود معاملات بدون فاکتور یا نقدی کوچک‌تر از حد نصاب، لازم است مجموع آن‌ها نیز در بخش مربوطه قید شود.
درج اطلاعات ناقص یا اشتباه ممکن است منجر به جریمه مالیاتی گردد.
مشمولین ارسال گزارشات معاملات فصلی پیش از سال 1395
پیش از سال 1395، الزام به ارسال گزارشات معاملات فصلی بر عهده اشخاص حقوقی و اشخاص حقیقی گروه اول و دوم بود. این دسته‌بندی بر اساس حجم فعالیت و نوع شغل افراد صورت می‌گرفت و به منظور مدیریت و نظارت بهتر بر فعالیت‌های اقتصادی و مالیاتی این گروه‌ها انجام می‌شد. به عبارت دیگر، کسب و کارهای بزرگ‌تر و با گردش مالی بالاتر، مشمول این قانون بودند تا شفافیت بیشتری در عملکرد مالیاتی آن‌ها ایجاد شود. شرکت‌ها و سازمان‌ها باید برای انجام خدمات مالیاتی خود از متخصیص این حوزه کمک بگیرند.
مشمولین ارسال گزارشات معاملات فصلی پس از سال 1395
پس از سال 1395 و بر اساس ماده (9) آیین نامه اجرایی تبصره (3) ماده (169) قانون مالیات‌های مستقیم، دامنه شمول این قانون گسترده‌تر شد. طبق این آیین‌نامه، کلیه اشخاص حقوقی، صاحبان مشاغلی که جزو گروه اول مشاغل مالیاتی موضوع ماده 2 آیین نامه اجرایی ماده 95 قانون محسوب می‌شوند و صاحبان مشاغل مشمول اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده، موظف به ارسال فهرست معاملات فصلی هستند. لازم به ذکر است که طبق دادنامه‌های دیوان عدالت اداری، الزام به ارسال این صورت مالی برای صاحبان مشاغل مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده، لغو شده است. همچنین، تمامی وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، شهرداری‌ها، بانک‌ها و سایر اشخاص حقوقی موظف به ارائه اطلاعات مالی خود به سازمان امور مالیاتی هستند. هدف از این تغییرات، استقرار یک نظام یکپارچه اطلاعات مالیاتی و افزایش شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی است.
معاملات فصلی و مالیات بر ارزش افزوده
معاملات فصلی و مالیات بر ارزش افزوده، هر دو از ارکان مهم نظام مالیاتی کشور محسوب می‌شوند؛ اما دارای ماهیت و کارکرد متفاوتی هستند. در حالی که معاملات فصلی به گزارش‌دهی تمامی خرید و فروش‌های یک مؤدی در بازه‌های زمانی سه ماهه می‌پردازد، مالیات بر ارزش افزوده، عوارضی است که بر ارزش افزوده کالاها و خدمات در هر مرحله از تولید و توزیع اعمال می‌شود و نهایتاً توسط مصرف‌کننده پرداخت می‌گردد. شرکت‌ها می‌توانند مالیات بر ارزش افزوده پرداختی خود را به عنوان اعتبار مالیاتی استفاده کرده و مانده آن را به صورت فصلی از طریق اظهارنامه به دولت پرداخت نمایند. به این ترتیب، معاملات فصلی به سازمان مالیاتی در تشخیص دقیق فعالیت‌های اقتصادی و مالیاتی مؤدی کمک کرده و در تعیین میزان مالیات بر ارزش افزوده نقش موثری ایفا می‌کند.
مهلت ارسال صورت معاملات فصلی (ماده ۱۶۹)
بر اساس ماده ۱۰ آیین نامه ۴۶۳۷۸، بازه زمانی ارسال اطلاعات معاملات فصلی برای خرید و فروش و پرداخت قراردادها، به صورت فصلی و سه‌ماهه تعیین شده است. مؤدیان محترم، می‌بایست حداکثر تا یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل نسبت به ارسال گزارش معاملات فصلی خود اقدام نمایند. این مهلت به این شرح است
فصل بهار حداکثر تا ۱۵ مردادماه
فصل تابستان حداکثر تا ۱۵ آبان‌ماه
فصل پاییز حداکثر تا ۱۵ بهمن‌ماه
فصل زمستان حداکثر تا ۱۵ اردیبهشت‌ماه سال بعد
رعایت این بازه‌های زمانی، برای جلوگیری از جرایم و مشکلات مالیاتی، امری ضروری است.
معاملات فصلی: کلیدی برای شفافیت، تسهیل مالیات!
در مجموع، معاملات فصلی(Quarterly financial report) به عنوان ابزاری کارآمد در نظام مالیاتی، نقشی فراتر از صرفا یک تکلیف قانونی ایفا می‌کنند. این گزارشات، با ایجاد شفافیت در مبادلات اقتصادی، نه تنها به دولت در راستای وصول عادلانه مالیات‌ها کمک می‌کنند؛ بلکه به مؤدیان نیز امکان می‌دهند تا با مستندسازی دقیق فعالیت‌های خود، از بروز مشکلات احتمالی در آینده جلوگیری کنند. از این رو، درک اهمیت و ارائه صحیح و به‌موقع این گزارشات، گامی اساسی در جهت ارتقای سلامت اقتصادی و توسعه پایدار کشور محسوب می‌شود.
سوالات متداول (FAQ) درباره معاملات فصلی
1. معاملات فصلی چیست؟
معاملات فصلی یا اظهارنامه معاملات فصلی، گزارشی از تمامی خرید و فروش‌ها و سایر تراکنش‌های مالی است که شرکت‌ها و کسب‌وکارها (اشخاص حقیقی و حقوقی) هر سه ماه یک‌بار به سازمان امور مالیاتی کشور ارسال می‌کنند تا فعالیت‌های مالی خود را شفاف‌سازی کنند. این گزارش بر اساس ماده 169 قانون مالیات‌های مستقیم تهیه می‌شود.
2. گزارش معاملات فصلی چیست؟
گزارش معاملات فصلی، سندی جامع است که اطلاعات دقیق مربوط به کلیه مبادلات خرید، فروش، خدمات و سایر تراکنش‌های یک مؤدی را در یک دوره سه ماهه (فصل) شامل می‌شود. این گزارش شامل اطلاعات هویتی طرفین معامله، نوع و مبلغ معامله، و سایر جزئیات ضروری است.
3. چه کسانی باید معاملات فصلی را رد کنند (مشمولین ارسال گزارشات معاملات فصلی)؟
پس از سال 1395، کلیه اشخاص حقوقی، صاحبان مشاغل گروه اول مالیاتی و همچنین تمامی وزارتخانه‌ها، موسسات دولتی، شهرداری‌ها، بانک‌ها و سایر اشخاص حقوقی موظف به ارسال فهرست معاملات فصلی هستند. لازم به ذکر است که طبق دادنامه‌های دیوان عدالت اداری، الزام به ارسال این صورت مالی برای صاحبان مشاغل مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده، لغو شده است.
4. معاملات فصلی شامل چه مواردی می‌شود؟
معاملات فصلی شامل اطلاعات کاملی از تمامی خریدها، فروش‌ها، خدمات ارائه شده و دریافت شده، اطلاعات مجوزهای فعالیت، اطلاعات مالی (نحوه پرداخت)، اطلاعات دارایی‌ها، اطلاعات صادرات و واردات و اطلاعات معاملات ارزی است.
5. معاملات فصلی تا کی وقت داره (مهلت ارسال صورت معاملات فصلی)؟
مهلت ارسال گزارش معاملات فصلی برای هر فصل، حداکثر تا یک ماه و نیم پس از پایان آن فصل است. ب
6. چگونه معاملات فصلی را رد کنیم؟
برای رد کردن معاملات فصلی، مؤدیان باید اطلاعات مربوط به تمامی معاملات خود را جمع‌آوری کرده و به صورت الکترونیکی از طریق سامانه سازمان امور مالیاتی کشور (به صورت آنلاین یا آفلاین) بارگذاری کنند. این فرآیند نیازمند دقت بالا در ورود اطلاعات مطابق با مستندات مالی و قانونی است.
7. چطور معاملات فصلی را اصلاح کنیم؟
در صورتی که پس از ارسال گزارش معاملات فصلی، متوجه اشتباه یا نقص در اطلاعات شدید، می‌توانید با مراجعه به سامانه مربوطه در سازمان امور مالیاتی، نسبت به اصلاح و ویرایش گزارش خود اقدام نمایید.
8. مواردی که در معاملات فصلی رد نمی‌شود کدامند؟
برخی معاملات کوچک‌تر از حد نصاب مشخص شده و برخی موارد خاص دیگر ممکن است مشمول گزارش‌دهی تفصیلی در معاملات فصلی نباشند. در عین حال، حتی مجموع معاملات نقدی کوچک‌تر از حد نصاب نیز باید در بخش مربوطه قید شود.
9. چگونه معاملات فصلی صفر رد کنیم؟
اگر در یک فصل، هیچگونه خرید یا فروش و معامله‌ای نداشته‌اید، همچنان موظفید یک گزارش معاملات فصلی “صفر” (بدون تراکنش) به سازمان امور مالیاتی ارسال کنید تا عدم فعالیت شما در آن دوره مشخص شود.
10. معاملات فصلی تا کی تمدید شده؟
تمدید مهلت ارسال معاملات فصلی به صورت موردی و بر اساس اعلام رسمی سازمان امور مالیاتی صورت می‌گیرد. باید به اطلاعیه‌های این سازمان توجه داشت. در حالت عادی، مهلت‌ها همان بازه‌های زمانی یک ماه و نیم پس از پایان هر فصل است.
