دفاع مالیاتی چیست؟ چگونه از حقوق خود دفاع کنیم؟
آیا برای شما هم پیش آمده که از مقدار مالیات تعیین شده غافلگیر شوید و آن را غیرمنصفانه در نظر بگیرید؟ و یا تا به حال پیش آمده که در مسیر بررسی اسناد و اظهارنامه توسط ممیز مالیاتی مشکل داشته باشید و عملاً در موضع دفاع بایستید؟ در این صورت برای دفاع مالیاتی چه کار میکنید؟
دفاع مالیاتی به مجموعه اقدامات قانونی، اداری و مشاورهای گفته میشود که یک مودی برای حفاظت از حقوق و داراییهای خود در برابر تصمیمات، مطالبات و جرایم مالیاتی تنظیم شده توسط سازمان امور مالیاتی انجام میدهد. به زبان خیلی ساده زمانیکه سازمان امور مالیاتی شما را به مبلغی به عنوان مالیات و یا جریمه مالیاتی محکوم میکند، اما شما با این تصمیم مخالف هستید، باید از خودتان دفاع کنید. این دفاع مالیاتی در مراحل مختلفی از فرایندهای مالیاتی انجام میشود. برای بررسی اینکه دفاع مالیاتی چیست و چگونه انجام میشود، به سراغ کارشناس گروه آرکاتکس در زمینه خدمات مالی و حسابداری رفتهایم. در ادامه این مقاله نظرات و راهکارهای ایشان را مطالعه خواهید کرد.
اهداف اصلی دفاع مالیاتی چیست؟
پرداخت مالیات موضوع کاملا قانونی و سازنده است، به شرط آنکه کاملاً عادلانه و با در نظر گرفتن شرایط کسب و کارها محاسبه شود. در اکثر جلسات مشاوره و دفاع مالیاتی با پروندههایی روبرو هستیم که مودی اطلاع دقیق از حقوق اجحاف شده ندارد. در یک کلام اهداف اصلی دفاع مالیاتی را نمیشناسد. این اهداف به قرار زیر هستند:
پرداخت مالیات عادلانه
اولین چالش تعیین مالیات غیرعادلانه است. اما در دفاع مالیاتی دنبال این هستیم که رقم دقیق مالیات کسب و کارها را با معیارهای قانونی محاسبه کرده و در مقابل رقمهای غیر معقول بایستیم. باید پرداخت دقیق مالیات متعلقه براساس قانون، نه یک ریال کمتر و نه یک ریال بیشتر انجام شود.
کاهش یا حذف جرایم مالیاتی
جرایم مالیاتی یک ضد حال بزرگ برای هر کسب و کاری است. اگرچه جریمه کردن افرادی که کارهای غیرقانونی انجام داده و یا به عمد از پرداخت مالیات شانه خالی میکنند، امری ضروری است. اما بسیاری از جرایم صرفاً ریشه در تاخیرها و یا سوء تفاهمها دارد. در فرایند دفاع مالیاتی سعی داریم که از تحمیل جرایم ناعادلانه و یا غیرقانونی جلوگیری کنیم.
به چالش کشیدن ارزیابیهای غیرمنطقی
مالیات هر کسب و کار را براساس گزارش نهایی ممیز مالیاتی تعیین میکنند. اما اگر این ممیز اشتباه کرده باشد، چطور؟ آیا باید هر نوع گزارش ممیز را پذیرفت؟ و یا میتوان در مقابل ارزیابیهای غیرمنطقی ایستادگی کرد؟ اعتراض به مبالغی که توسط ممیز مالیاتی بر درآمد یا دارایی نسبت داده شده اما با واقعیت انطباق ندارد، بخش کلیدی از اهداف دفاع مالیاتی است.
برخورد با اتهام مالیاتی
اتهامهای مالیاتی از چالشهای سخت و نگران کننده هستند. زمانیکه ممیزی و یا در کل سازمان امور مالیاتی شما را به فرار مالیاتی و یا اختفای درآمد متهم میکند. با وجود اتهام مالیاتی عملا در شرایط بحرانی و تبعات نگران کننده مانند جرایم، پلمپ و یا زندان روبرو هستید. رفع چنین اتهاماتی از جمله اهداف دفاع مالیاتی است.
روشهای دفاع مالیاتی
اگر فکر میکنید در برابر هر نوع تهاجم باید دفاع کنید، احتمالاً استراتژی غلطی در پیش گرفتهاید و دائماً ضربه میخورید. اما حرفهایها از تنشهای مالیاتی جلوگیری میکنند. دفاع مالیاتی به مجموعه اقدامات برای جلوگیری از بروز مشکل تا اقدامات پس از چالشهای مالیاتی گفته میشود. بر این اساس دو روش اصلی برای انجام دفاع مالیاتی وجود دارد:
روش دفاع فعال (پیشگیرانه)
به مجموعه اقداماتی گفته میشود که قبل از بروز مشکل انجام میدهید تا از ایجاد چالشهای مالیاتی جلوگیری کنید. این نوع دفاع مانند ساختن یک دیوار محکم در اطراف داراییها و فعالیتهای مالی شرکت است. این روش پیشگیرانه بر چند اصل کلی استوار است:
- مستندسازی و شفافیت کامل
- تهیه و تنظیم درست دفاتر قانونی
- صدور و دریافت صورت حسابهای رسمی
- ثبت قانونی و اصولی تمام رویدادهای مالی شرکت
- تلاش مستمر برای بایگانی منظم اسناد
علاوهبر این موارد برای جلوگیری از هر نوع تنش مالیاتی به برنامهریزی کامل، شناخت تمام قوانین مالیاتی، بررسی دورهای اسناد، تهیه و ارسال به موقع اظهارنامهها و رعایت ضرب الاجلها و الزامات قانونی سازمان امور مالیاتی نیاز دارید.
روش دفاع غیر فعال (واکنشی)
به تمام اقدامات پس از دریافت ابلاغیههای مالیاتی مانند برگه تشخیص و یا برگه جریمه و… گفته میشود. دفاع غیر فعال هنر مدیریت بحران مالیاتی است. در این نوع دفاع باید در جای درست اقدامات و راهکارهای به چالش کشیدن ابلاغیهها یا تصمیمها و حتی رایهای نامطلوب سازمان مالیاتی را به کار اندازید. به بیان ساده دفاع غیر فعال مالیاتی به مانند درمان یک بیماری است.
فرایند دفاع غیر فعال از دریافت ابلاغیهها آغاز میشود. در این مرحله بهتر است از مشاوره مالیات بر ارزش افزوده و یا هر نوع مالیات دیگری استفاده کنید تا با جزئیات پرونده را بررسی کرده و اعتراضیه مناسبی را تهیه نمایید. پس از ارسال اعتراضیه باید در جلسات هیئتهای حل اختلاف مالیاتی حاضر شده و حالا کاملاً مستند از خودتان دفاع کنید. در دفاع مالیاتی به مدارک کاملاً مستند، تسلط بر قانون و توجه به مهلتهای قانونی نیاز دارید.
ارکانهای اصلی دفاع مالیاتی
روی هوا نمیتوانید از خودتان دفاع کنید. برای دفاع مالیاتی به اسناد قدرتمند، ساختار حسابداری قوی و مدارک کاملا مستند شده نیاز دارید. بارها گفتهایم که با استقرار سیستم حسابداری حرفهای عملاً نیمی از دیوار دفاع مالیاتی را پیمودهاید. به تجربه ثابت شده که اکثر کسب و کارها با ساختارهای حسابداری سنتی در شفاف سازی مالیاتی به مشکل خورده و برای توجیه ممیز مالیاتی ناتوان هستند. برای دفاع مالیاتی به ساختاری حرفهای و ارکان اصلی آن نیاز دارید.
مستندسازی و شفافیت کامل
مستندسازی مهمترین رکن دفاع مالیاتی است. اگر هیچ مستندی در اختیار نداشته باشید و یا مستندات شما آشفته باشد، چگونه از خودتان دفاع میکنید؟ سازمان امور مالیاتی تنها چیزی را میپذیرد که روی کاغذ یا در سامانه باشد. برای مستندسازی قوی و شفافیت کامل باید:
- دفاتر قانونی را کاملاً دقیق و مطابق با استانداردهای حسابداری تنظیم کنید.
- تمام فاکتورهای فروش باید به طور کامل و صحیح صادر کنید.
- تمام رویدادهای مالی شرکت اعم از معاملات نقدی و یا غیر نقدی ثبت شوند.
- تمام اسناد بانکی، قراردادها، اسناد ملکی، فاکتورها و رسیدها به شکل منظم نگهداری شوند.
برنامهریزی مالیاتی
علاوه بر مستندسازی دقیق باید از برنامهریزی مالیاتی در کسب و کار خود برخوردار باشید. این نوع برنامهریزیها به مانند نقشه راه دفاعی کار میکنند. شما نباید فقط ناظر فعالیتهای مالی خودتان باشید، بلکه باید برای مالیات کسب و کار نیز برنامهریزی کنید. اما باید چه کار کنید؟
- با قوانین مالیاتی مربوط به کسب و کار خودتان آشنا شوید. اطلاع از معافیتها، نرخهای مالیاتی و موارد غیر قابل قبول مالیاتی همیشه سودمند است.
- در طول سال بهطور دورهای مقدار سود و مالیات خود را محاسبه کنید.
- برای بهینهسازی مالیاتی اقدام کنید. بهینهسازی کاملا متفاوت از فرار مالیاتی است و به معنای استفاده از مزایا و معافیتهای پیش بینی شده در قانون است.
- اسناد کسب و کار را به شکل دورهای بررسی کرده و فرایند تهیه و ارسال منظم اظهارنامه را جدی بگیرید.
رعایت ضرب الاجلها و الزامات قانونی
اداره امور مالیاتی به زمان دقیق گزارش اطلاعات مالی حساس است. بسیاری از مشکلات مالیاتی نه به خاطر اصل فعالیت، بلکه به دلیل تاخیر و سهل نگاری در انجام تکالیف قانونی ایجاد میشوند. رعایت ضرب الاجلهای مالیاتی بخشی از ارکان اصلی دفاع مالیاتی است. شما باید:
- اظهارنامههای مالیاتی را به موقع تنظیم و ارسال کنید.
- مالیاتها را به موقع پرداخت کنید.
- ترازنامهها و سایر گزارشها را به موقع و در زمان قانونی ارسال نمایید.
مراحل دفاع مالیاتی، چگونه از خودتان دفاع کنید؟
بر فرض آنکه با وجود تمام تمهیدات قانونی و رعایت تمام پیشگیریها و مستندسازی کامل با ابلاغیهها و یا جرایم مالیاتی غیر معمول روبرو هستید. قطعاً در مواجهه با یک رقم مالیاتی غیرمنصفانه دست روی دست نمیگذارید و باید از خودتان دفاع کنید. اما باید چه کار کنید؟
مرحله اول: دریافت ابلاغیه و واکنش اولیه
پس از اعلام هر ابلاغیه مالیاتی یک مهلت قانونی اعتراض دارید. پس لحظه صادر شدن ابلاغیه اولین مرحله و در عین حال بسیار حیاتی است. زیرا مهلت قانونی شما برای دفاع و اعتراض از همین جا شروع میشود. باید در این لحظه با دقت تمام بندهای ابلاغیه را مطالعه کنید. اگر با آن مخالف هستید، باید کاملاً دقیق بدانید که چرا مخالفت میکنید؟ آیا ممیز:
- به برخی از درآمدهای شما دو بار مالیات بسته است؟
- هزینههای قابل قبول شما را نادیده گرفته است؟
- از روش نادرستی برای محاسبه درآمدهای شما استفاده میکند؟
- اشتباه محاسباتی یا حقوقی واضحی مرتکب شده است؟
در این مرحله مشاور مالیاتی واقعاً سودمند است. بهتر است آرامش خود را حفظ کرده و فوراً برگ تشخیص را نزدیک وکیل مالیاتی مجرب ببرید. یک مشاور خوب میتواند نقاط ضعف پرونده مالیاتی را بررسی کرده و شانس موفقیت شما در اعتراض و دفاع مالیاتی را ارزیابی کند.
مرحله دوم: تهیه و ثبت اعتراض نامه
حالا وقت آن است که اعتراض خود را تنظیم کنید. طبق قانون تنها ۳۰ روز پس از هر ابلاغیه فرصت دارید تا اعتراض خود را به صورت رسمی ثبت کنید. نوشتن یک اعتراضنامه مستدل و کاملاً قوی بحث تخصصی و فوقالعاده مهم در این مرحله از دفاع مالیاتی است. در یک اعتراضیه باید به موارد زیر اشاره کنید:
- شماره و تاریخ برگ تشخیص مالیاتی یا ابلاغیه مالیاتی
- ذکر دقیق بندها و موارد مورد اعتراض شما
- دلایل اعتراض که قلب اعتراضنامه است.
- درخواست خود را به وضوح بیان کنید.
- فهرست کاملی از اسناد و مدارک پیوست را ذکر نمایید.
پس از تنظیم دقیق و حرفهای اعتراضنامه باید آن را به هیئت حل اختلاف مالیات بدوی ارسال نمایید. تمام اعتراضهای مالیاتی ابتدا در همین هیئت بررسی میشوند.
مرحله سوم: دفاع در هیئتهای حل اختلاف مالیاتی
این مرحله بخش عملیاتی و بسیار مهم دفاع مالیاتی است. هیئتهای بدوی اولین مرجع رسیدگی هستند و پس از بررسی اعتراضنامه شما یک دادگاه تخصصی رسیدگی به اختلافات مالی را تشکیل میدهند. شما با وکیلتان باید در این جلسه دادگاه رسیدگی حاضر شوید. غیبت شما یا وکیلتان به منزله انصراف از اعتراض است. اما در این جلسه باید:
- علاوه بر اعتراضنامه کتبی و ارائه مستندات برای دفاع مالیاتی شفاهی آماده باشید.
- باید خودتان را در برابر استدلالهای ممیز آماده کنید و پاسخهای مناسب برای سوالات داشته باشید.
- در صورت عدم رضایت از رای هیئت بدوی این فرصت را دارید تا حداکثر ۲۰ روز نسبت به رای آنها در هیئت تجدید نظر مالیاتی اعتراض کنید.
مرحله چهارم: شکایت به دیوان عدالت اداری
دیوان عدالت اداری آخرین پناهگاه قانونی شما برای دفاع مالیاتی است. اگر از تمام مراحل اداری در هیئتهای بدوی و تجدید نظر راضی نبودهاید و عملاً همچنان در ناعادلانه بودن مالیات تعیین شده و یا جرایم تخصیص شده پافشاری میکنید، باید پرونده مالیاتی خود را به دیوان عدالت اداری فرستاده و آنجا شکایت کنید. اما ماجرا در دیوان عدالت اداری متفاوت است. زیرا:
- ماهیت شکایت
در این سطح دیگر بابت مقدار مالیات تعیین شده شکایت نمیکنید، بلکه شکایت شما از مراجع مالیاتی پایینتر یعنی همان هیئتهای حل اختلاف مالیاتی است. در دیوان عدالت اداری هر نوع تخلف و یا رایهای مغایر با قوانین توسط مراجع مالیاتی را بررسی میکنند.
- ماهیت حقوقی اعتراض
ارجاع پرونده به دیوان عدالت اداری دیگر ماهیت مالی و مالیاتی ندارد، بلکه فراتر رفته و به یک موضوع حقوقی تبدیل شده است. در این سطح بهتر است از مشاور خبره و وکیل دادگستری مسلط به آیین دادرسی دیوان و قوانین مالیاتی استفاده کنید. در این مرحله باید دادخواست و دفاع مالیاتی را در دیوان تنظیم کرده و ثبت کنید.
نکتههایی که باید برای دفاع مالیاتی بدانید
از کارشناس آرکاتکس درباره توضیحات تکمیلی و یا هر نوع نکته کلیدی پنهان شده در مراحل دفاع مالیاتی سوال پرسیدیم و ایشان به چند مورد بسیار کلیدی اما قطعاً تاثیرگذار اشاره کردهاند. مواردی مانند:
- مدارک برگ برنده شما است
تنها چیزی که در مراجع قانونی حرف اول و آخر را میزند، یک سند قطعی است. هر ادعایی باید با مدرک معتبر از قبیل فاکتور، سند بانکی، قرارداد و… همراه شود. مدارک مالی اصلیترین فاکتور پیروزی در دفاع مالیاتی است.
- مهلتهای قانونی را رعایت کنید
پس از هر ابلاغیه یک مهلت قانونی ۳۰ روزه برای آماده کردن و ثبت اعتراض دارید. کوچکترین تاخیر در اعتراض میتواند به معنای سقوط حق اعتراضی شما باشد. پس در صورتیکه احساس میکنید عدالت را زیر پا گذاشتهاند، فرصت سوزی نکنید و هر چه سریعتر برای اقدامات قانونی و اداری دفاع مالیاتی دست به کار شوید.
- با زبان قانون صحبت کنید
با زبان عامیانه نمیتوانید در دادگاههای بدوی و یا دیوان عدالت اداری حاضر شده و پرونده را با موفقیت تمام کنید. در دفاع مالیاتی باید با زبان قانون صحبت کنید. هر دلیلی را نه به زبان عادی که باید به زبان مواد قانونی و مقررات در دادگاه مطرح کنید. اهمیت مشاوره و همراهی یک وکیل مسلط بر امور مالیاتی همین جا مشخص میشود.
- واقع بین باشید
قرار نیست تا هر نوع اعتراضی به سرانجام خوش برای شما بیانجامد. از طرفی قرار نیست تا برای هر نوع ابلاغیه دست به دفاع ببرید و این فرایند سخت، طولانی و حتی هزینه بردار را سپری کنید. بهتر است با افراد آگاه مانند مشاوران خبره در امور مالیاتی مشورت کنید و اگر شانس موفقیت بالایی دارید، دست به اعتراض بزنید.
سخن پایانی: آیا برای دفاع مالیاتی آماده هستید؟
دفاع مالیاتی اگرچه مسیری دشوار است، اما به هر حال حق مسلم شما است و یک راهحل قانونی برای مقابله با تصمیمات ناعادلانه و یا اشتباه سازمان امور مالیاتی است. دقت کنید که موفقیت شما در این مسیر به صورت عملی، مدارک محکم و آگاهی از قوانین مالیاتی بستگی دارد. به هر حال سکوت در برابر برگه تشخیص به منزله قبول آن است. بنابراین اگر حق با شما است، آیا بهتر نیست که از حق خود دفاع کنید؟ آیا این دفاع ارزشش را دارد؟ شانس پیروزی شما در دفاع مالیاتی چقدر است؟ شاید بهتر است تا برای پاسخ به تمام این سوالات از مشاوره وکلای حرفهای در زمینه امور مالیاتی استفاده کنید.
