فرار مالیاتی چیست و چه پیامدهایی دارد؟

فرار مالیاتی یعنی تلاش عمدی و غیرقانونی برای نپرداختن یا کمتر نشان دادن مالیات قانونی خود، مانند پنهان‌کردن درآمد یا دارایی‌ها و ارائه اطلاعات نادرست. برخلاف اجتناب مالیاتی که قانونی است، فرار مالیاتی جرم محسوب می‌شود و می‌تواند مجازات‌های مالی و کیفری سنگینی داشته باشد. حتی اشتباهات ناخواسته گاهی به‌عنوان فرار مالیاتی تلقی می‌شوند

• مصادیق رایج فرار مالیاتی:

  • عدم اعلام درآمد واقعی

  • پنهان کردن دارایی‌ها

  • دستکاری اسناد و مدارک

  • دریافت غیرقانونی معافیت یا بخشودگی

• پیامدهایفرار مالیاتی:

  • جریمه‌های مالی سنگین

  • مجازات کیفری و حبس

  • محرومیت‌های اجتماعی و اقتصادی

• راهکار پیشگیری: استفاده از مشاور مالیاتی حرفه‌ ای برای رعایت قانون و جلوگیری از اشتباهات پرهزینه. در صورت داشتن هرگونه سوال میتوانید همین حالا با کارشناسان مالیاتی آرکا  تماس بگیرید تا از مشاوره تخصصی مالیاتی استفاده نمایید .

روش‌های رایج فرار مالیاتی

فرار مالیاتی یک نوع جرم اقتصادی است که هم به عدالت اجتماعی آسیب می‌زند و هم توسعه اقتصادی کشور را با مشکل مواجه می‌کند. گاهاً با پدیده اجتناب مالیاتی نیز روبرو هستیم. این اجتناب مالیاتی تا حدودی از نظر موازین قانونی جرم نیست. اما مرز باریکی میان فرار مالیاتی و اجتناب مالیاتی وجود دارد. اجازه دهید تا برخی از روش‌های رایج فرار مالیاتی را تشریح کنیم:

عدم اعلام درآمد (پنهان کردن درآمد)

پنهان کردن درآمد رایج‌ترین روش فرار مالیاتی است. مانند زمانیکه فروشندگان و صاحبان مشاغل فقط بخشی از فروش نقدی خود را ثبت کرده و باقی را پنهان می‌کنند. یا شرکت‌هایی که قراردادهای خود را به صورت غیر رسمی و بدون صدور اسناد رسمی انجام می‌دهند. در این صورت شناسایی کامل درآمدها به سادگی امکان‌پذیر نیست. فرار مالیاتی ارزش افزوده از مصادیق این روش است. زیرا عملاً با پنهان‌سازی درآمد بخش پرداختی توسط مصرف کننده نهایی نیز از چشم دولت پنهان شده و مودی اصطلاحا فرار کرده است.

دستکاری در اسناد و مدارک

جعل اسناد و مدارک یک نمونه دیگر از مصادیق فرار مالیاتی است. مانند زمانیکه مودی اقدام به ساخت فاکتورهای صوری و یا فاکتور برای خرج‌های غیر واقعی می‌کند. در این صورت مودی تلاش می‌کند تا با تکیه بر فاکتورهای دروغین هزینه‌های خود را بیشتر از مقدار واقعی نشان دهد. ثبت کم مقدار فروش در دفاتر قانونی و یا ارائه ترازنامه با صورت سود و زیان ساختگی و… همگی مصادیق دستکاری در اسناد و مدارک هستند. به ترفندهای گوناگون می‌توان در هر نوع سند و یا مدرک مالی و مالیاتی دخل و تصرف کرد و اطلاعات آن را از شرایط واقعی تغییر داد. در چنین شرایطی ممیز مالیاتی به سادگی نمی‌تواند جریان مالی مودی را شناسایی کرده و مالیات واقعی او را محاسبه کند.

پنهان کردن دارایی‌ها

بخشی از مالیات مودی بر اساس دارایی‌های او محاسبه می‌شود. در این صورت اگر مودی دارایی‌های خود را از چشم دولت و ممیز مالیاتی پنهان کند، یکی دیگر از مصادیق فرار مالیاتی رخ داده است. مانند زمانیکه مودی حساب‌های بانکی، املاک و مستغلات و یا سایر دارایی‌های خود را در اظهارنامه مالیاتی وارد نمی‌کند. یا زمانیکه مودی پول خود را در حساب دیگران و یا حساب‌هایی خارج از کشور اما بدون اطلاع به مقامات مالیاتی نگهداری می‌کند.

تقلب در دریافت معافیت‌ها و بخشودگی‌ها

هر نوع اقدام غیرقانونی و یا در کل ادعای غیر واقعی برای استفاده از معافیت‌های مالیاتی نیز از مصادیق فرار مالیاتی است. مانند مودیانی که شرکت‌های صوری در مناطق آزاد یا ویژه اقتصادی دایر کرده و از این اقدام تقلبی برای سوء استفاده معافیت‌های مالیاتی استفاده می‌کنند.

جرایم فرار مالیاتی

فرار مالیاتی یک جرم سنگین اقتصادی است که هم درآمد دولت را کاهش داده و هم عدالت اجتماعی را نقض می‌کند. جرایم فرار مالیاتی بسته به نوع جرم تعیین می‌شود. این جرایم می‌تواند نقدی معادل ۲ تا ۳ برابر مالیات اصلی و یا کیفری از نوع ۶ ماه تا ۵ سال حبس باشد. ممنوع الخروج شدن، انفعال از خدمت، محرومیت از تسهیلات دولتی و… دیگر مصادیق جرایم فرار مالیاتی هستند. این موضوع را جز به جز با نگاه موشکاف‌تری بررسی می‌کنیم.

• جریمه عدم تسلیم اظهارنامه مالیاتی در مهلت مقرر

مودیانی که در مهلت قانونی اظهارنامه خود را تسلیم نکنند، مصداق اجتناب مالیاتی است. این افراد علاوه بر پرداخت اصل مالیات، معادل ۳۰ درصد از مالیات متعلقه نیز جریمه می‌شوند.

• جریمه تسلیم اظهارنامه خلاف واقع

هر نوع دستکاری و یا سندسازی در تنظیم اظهارنامه خلاف واقع مصداق فرار مالیاتی و جرم است. اگر سازمان امور مالیاتی تشخیص دهد که مودی با هدف فرار مالیاتی اظهارنامه خود را خلاف واقع ارائه کرده است، معادل دو برابر مالیات متعلقه جریمه خواهد شد.

• جریمه عدم صدور صورتحساب

کسب و کارها موظف هستند که برای فروش کالا و یا خدمات خود صورتحساب صادر کنند. عدم صدور صورت حساب به معنای فرار مالیاتی از نوع کتمان درآمد است. این اقدام مشمول جریمه‌های سنگین نقدی خواهد شد. همچنین عدم ارائه دفاتر حسابداری کل یا روزنامه و عدم ارائه اسناد و مدارک نیز جرم محسوب شده و جرایمی به همراه دارد.

• مجازات کیفری (حبس)

فرار مالیاتی تنها یک تخلف مالی نیست، بلکه نوعی جرم کیفری محسوب شده و می‌تواند مجازات حبس را به دنبال داشته باشد. مدت زمان حبس نیز بر اساس میزان و شدت جرم توسط دادگاه از ۶ ماه الی ۵ سال تعیین می‌شود. مواردی که طبق قانون باعث حبس می‌شوند به قرار زیر هستند:

• سندسازی جهت فریب مراجع دولتی از قبیل ساخت فاکتورهای صوری، جعل دفاتر قانونی و یا استفاده از اسناد جعلی
• انجام هر نوع عمل متقلبانه برای فریب دادن ماموران مالیاتی
• فرارهای مالیاتی بسیار سنگین

اشتباهاتی که مصداق فرار مالیاتی می‌شوند

بارها با مودیانی روبرو هستیم که به هیچ حالت قصد فرار مالیاتی ندارند و بلکه برعکس کاملاً علاقه دارند که تمام جریان‌های کسب و کار خود را قانونی مدیریت کنند. ولی به دلیل برخی اشتباهات اقدام‌های مالی آنها به مصادیق فرار مالیاتی تلقی شده است و حالا ناخواسته درگیر پرونده‌های پیچیده هستند. حضور مشاور مالیاتی در چنین شرایطی برای دفاع و یا پیشگیری سودمند است. اجازه دهید تا چند مورد ساده اما متداول از چنین اشتباهاتی را موشکافی کنیم:

اشتباهات در گزارش دهی درآمد و فروش

گزارش دهی غلط رایج‌ترین اشتباه است که عملاً تبدیل به یک فرار مالیاتی می‌شود. سازمان امور مالیاتی کاری به اطلاع و یا عدم اطلاع شما ندارد. حتی احتمال اشتباه شما را نمی‌دهد. آنجا هرچه روی کاغذ به عنوان سند ارائه می‌کنید را بررسی کرده و اگر اشتباه کرده باشید از نگاه سازمان، فرار مالیاتی است. بارها دیده‌ایم که مودیان صرفاً در تنظیم اظهارنامه عملکرد اشتباه کرده و با جرایم سنگین روبرو هستند. مواردی دیگر مانند:

• عدم توجه به ثبت فروش‌های نقدی
• افتتاح حساب‌های بانکی متعدد بدون اطلاع دادن به سازمان مالیاتی
• عدم اعلام درآمدهای متفرقه
• عدم صدور صورتحساب در هنگام فروش کالا و یا خدمات
• و…

اشتباهات در گزارش هزینه‌ها و بهای تمام شده

قاعدتاً می‌دانید که مالیات درآمد را بر اساس سود کسب و کارها محاسبه می‌کنند. لذا با کاهش هزینه‌ها مقدار واقعی درآمد را محاسبه خواهند کرد. البته برخی مودیان از همین روش یعنی بزرگنمایی هزینه‌ها و تعریف هزینه‌های غیر واقعی سعی میکنند تا درآمد خود را کمتر از مقدار واقعی نشان دهند. این کار فرار مالیاتی است، اما ممکن است ناخواسته و یا در اثر اشتباه هزینه‌های خود را غیر واقع ثبت کنید. استقرار سیستم حسابداری در این مورد به شما کمک میکند تا از بسیاری اشتباهات جلوگیری کنید. مواردی مانند:

• ثبت هزینه‌های شخصی به عنوان هزینه‌های شرکت
• ثبت تکراری هزینه‌ها
• نادیده گرفتن موجودی کالا در پایان دوره

اشتباهات در زمینه مالیات بر ارزش افزوده

دولت نسبت به دریافت مالیات بر ارزش افزوده بسیار حساس است و هر نوع تخلف در این زمینه را شدیداً مجازات می‌کند. اما ممکن است در اثر اقدامات اشتباه مادامیکه قصد انجام کار غیرقانونی ندارید، در محاسبه و اعلام مالیات بر ارزش افزوده خطا کنید. مشاوره مالیات بر ارزش افزوده در این موارد مفید است. مشکلاتی مانند:

• عدم ثبت و اعلام صحیح خرید و فروش‌ها در اظهارنامه ارزش افزوده
• صادر نکردن صورتحساب برای برخی از فروش‌ها
• ارجاع خریدها به اشخاص ثالث در صورتحساب‌ها

علاوه بر این ممکن است در چگونگی استفاده از معافیت‌ها و یا مشوق‌های مالیاتی اشتباه کرده و یا برای گزارش دهی دارایی‌ها و اعلام مقدار سرمایه مسیر غلطی را در پیش بگیرد. دقت کنید که اشتباه شما از نگاه سازمان امور مالیاتی صرفاً یک اشتباه نیست، بلکه مصادیق فرار مالیاتی است و تبعات سنگین به همراه دارد. اما با استفاده از خدمات مشاور مالیاتی کاملاً دقیق و هدفمند جریان امور مالی و مالیاتی کسب و کار را در دست گرفته و از رخداد چنین اشتباهاتی جلوگیری خواهید کرد.

سخن پایانی: اقدامات هدفمند برای پیشگیری از جرایم فرار مالیاتی

مدیریت مالی کسب و کار شما باید به شکلی باشد که هیچ نوع سوء تفاهم برای ممیز مالیاتی و سازمان‌های مربوطه ایجاد نکند. شفافیت در ثبت اطلاعات مالی و تهیه گزارش‌ها اهمیت بالایی دارد. در غیر این صورت ممکن است اشتباهاتی کنید که از نظر سازمان امور مالیاتی به یک ترفند برای فرار مالیاتی تلقی شود. انجام اقدامات زیر برای پیشگیری از فرار مالیاتی و جرایم مربوط به آن سودمند است:

• بخش اول: مستندسازی و شفافیت مالی

ابتدا باید ساختار کسب و کار خود را کاملاً شفاف و مستند طراحی کنید. ثبت تمام مبادلات مالی، صدور صورتحساب رسمی، استفاده از دستگاه‌های کارتخوان متصل به سازمان مالیاتی، نگهداری منظم و بایگانی تمامی اسناد مالی و حتی تفکیک کامل حساب‌های شخصی و کسب و کار از جمله اقدامات اساسی برای مستندسازی و شفافیت مالی است.

• بخش دوم: دقت در گزارش دهی و تنظیم اظهارنامه

در قدم بعدی باید ساختار هدفمند و برنامه‌ریزی شده برای تهیه گزارشات داشته باشید. ارسال به موقع اظهارنامه مالیاتی، اظهار دقیق و کامل تمام درآمدها، ثبت واقعی و مستند تمام هزینه‌ها، عدم استفاده از فاکتورهای صوری و انعکاس صحیح موجودی کالا و دارایی‌ها از جمله همین اقدامات هدفمند در گزارش دهی است.

• بخش سوم: رعایت قوانین و استفاده درست از مشوق‌ها

در گام بعدی باید تمامی اقدامات شما حتی برای استفاده از معافیت‌ها و مشوق‌ها قانونی باشد. برای این کار به آگاهی کامل از قوانین روز امور مالیاتی، اطلاع دقیق از قانون معافیت‌ها، ثبت صحیح و شفاف اطلاعات شرکت و همچنین همکاری کامل با ماموران مالیاتی و حسابرسی نیاز دارید.

اجرای این چک لیست ضامن پرهیز از هر نوع اشتباه است و هرگز با چالش جرایم ناخواسته فرار مالیاتی (Tax_evasion) روبرو نمی‌شوید. اما قطعاً می‌دانید که یک گزارش فرار مالیاتی تا چه اندازه دردسرآفرین است. ولی کافی است از خدمات مالیاتی هدفمند برای عبور از این چالش‌ها استفاده کنید. اگر به خدمات مالیاتی برای جلوگیری از مشکلات حقوقی با سازمان مالیاتی نیاز دارید، همین حالا با تیم آرکاتکس تماس گرفته و مشاوره شوید.